Rok 2015 jest szczególny dla współpracy rozwojowej. Jest to pierwszy rok w historii europejskiego roku tematycznego poświęcony działaniom zewnętrznym Unii Europejskiej i roli Europy na świecie. Dla europejskich organizacji rozwojowych jest to wyjątkowa okazja do pokazania, jak Europa angażuje się w walkę z ubóstwem na całym świecie, oraz do zainteresowania współpracą rozwojową większej liczby Europejczyków i zaangażowania ich w nią. W ramach obchodów ERR prezentujemy „historie tygodnia” prezentujące postacie z całego świata, które zyskały wsparcie dzięki europejskim działaniom.

Historie prezentowane w listopadzie poświęcone są zrównoważonemu rozwojowi i zmianom klimatu.

————————————————————————————————————

Pham Hong Luong dorastał w północno-wschodnim Wietnamie. Jego ojciec był leśniczym i Pham Hong chciał pójść w jego ślady. Studiował leśnictwo i po uzyskaniu dyplomu podjął pracę w najstarszym parku narodowym w Wietnamie Cúc Phương, położonym w Regionie Delty Rzeki Czerwonej. – Kiedy tam pracowałem, wszyscy byli bardzo zmotywowani, aby chronić środowisko, a zwłaszcza lasy – mówi.

Dziś, 20 lat później, Pham Hong ma szansę zrealizować to zamierzenie. Pracuje dla rządu wietnamskiego i nadzoruje innowacyjny program krajowy „Płatności za korzystanie z ekosystemów leśnych”.

Lasy odgrywają kluczową rolę w zapobieganiu erozji gleby, utrzymaniu obiegu wody i ochronie klimatu. Ubogim społecznościom wiejskim dostarczają także drewna, żywności i materiałów opałowych.

Od 2010 r. zgodnie z założeniami tego programu ci, którzy są uzależnieni od usług leśno-środowiskowych – przedsiębiorstwa wodociągowe, elektrownie wodne i operatorzy turystyczni – muszą uiszczać opłaty na rzecz właścicieli lasów.

Każdego roku w ramach programu gromadzi się około 60 mln USD, z czego 75 proc. trafia do właścicieli lasów. W zamian nie mogą oni wycinać żadnych drzew.

Wietnam jest pierwszym krajem w Azji, w którym realizowany jest tego typu ogólnokrajowy program. Według Pham Honga wielu rzeczy trzeba się jeszcze nauczyć, a na wiele pytań – znaleźć odpowiedź.

Ile powinny wynosić opłaty? A jeśli już ustali się stałe opłaty, co zrobić, gdy inflacja wzrośnie? Jakie obszary można uznać za obszary leśne? Kogo uznać za właściciela lasu? Co z osobami, które posiadają zwyczajowe prawa do gruntu, ale nie są prawnymi właścicielami? Czy wysokość opłat jest wystarczająca, aby zniechęcić ludzi do wycinania lasów?

Projekt finansowany ze środków UE przez Międzynarodowe Centrum Badań Leśnych (CIFOR) pomaga Pham Hongowi i rządowi wietnamskiemu w znalezieniu odpowiedzi na niektóre z tych pytań. Przede wszystkim ważne jest, aby ustalić, do kogo trafiają środki z programów takich jak ten i jak postrzegają je lokalni mieszkańcy, którzy je otrzymują.

„Nasze badanie ma na celu uwzględnienie perspektywy lokalnej przy kształtowaniu polityki” – mówi Grace Wong z CIFOR. „Jeżeli obywatele nie będą rozumieć istoty tego rodzaju programów, mogą być niechętni do angażowania się w działania związane z gospodarką leśną i ochroną lasów.”

W ramach badań CIFOR w Wietnamie i pięciu innych krajach tropikalnych analizowane są programy podobne do wietnamskiego o nazwie “Płatności za korzystanie z ekosystemów leśnych”. CIFOR doradza osobom kształtującym politykę, jak można sprawić, by programy te były bardziej efektywne i sprawiedliwe.

Z doświadczeń w Wietnamie można wyciągnąć również ważne wnioski dla innych światowych programów mających na celu sprawiedliwy podział uzyskanych środków wśród ludności wiejskiej – takich jak np. REDD+ (redukcja emisji spowodowanych wylesianiem i degradacją lasów), który ma na celu zapobieganie zmianom klimatycznym przez ograniczenie emisji dwutlenku węgla.

„Badania te są bardzo przydatne i pomagają nam stworzyć jak najskuteczniejszy system ochrony lasów” – wyjaśnia Pham Hong Luong.

Na przykład, aby podnieść poziom skuteczności programu, CIFOR bada, w jaki sposób płatności mogą być dostosowane do warunków lokalnych i łączone z innymi źródłami dochodów, takimi jak finansowanie z REDD+ lub certyfikacja lasów. Dzięki temu płatności mogą być na tyle wysokie, że ludzie nie będą ponosić strat i przestaną wycinać lasy pod uprawy.

„Jeżeli mechanizm podziału korzyści zostanie skorygowany, społeczności lokalne będą otrzymywać więcej środków na życie i tym samym będą nam pomagać chronić lasy” – mówi Pham Hong.

„W ten zrównoważony sposób możemy zadbać o przyszłość naszych lasów.”

W ramach projektu finansowanego przez UE prowadzi się badania, które mają dostarczyć wskazówek na temat sposobów lepszego opracowywania i wdrażania programów takich jak REDD+.

• REDD+ to program na rzecz redukcji emisji spowodowanych wylesianiem i degradacją lasów.
• Ludzie są zachęcani do zaprzestania wycinki lasów lub do ponownego zalesiania, co przyczynia się do redukcji emisji dwutlenku węgla.
• Opracowanie sprawiedliwych i zgodnych z prawem metod dystrybucji środków uzyskanych w ramach tych inicjatyw jest kluczem do sukcesu.
• Badania koncentrują się na sześciu państwach – Wietnamie, Indonezji, Peru, Brazylii, Kamerunie i Tanzanii.
• CIFOR zorganizowało ponad 20 konsultacji i warsztatów, a także wydało od początku trwania projektu 15 publikacji.