Prawo dla międzynarodowych par

W życie wchodzą rozporządzenia wyjaśniające zasady dotyczące majątków międzynarodowych par małżeńskich lub zarejestrowanych związków partnerskich. Ustalają one jasne zasady w przypadku rozwodu lub śmierci, kładą również kres prowadzeniu równoległych i potencjalnie sprzecznych postępowań w różnych państwach np. w odniesieniu do nieruchomości. Polska nie jest stroną porozumienia.

Pierwszy wiceprzewodniczący Frans Timmermans powiedział: – Wejście w życie tych przepisów to dobra wiadomość dla rosnącej liczby międzynarodowych par w Europie. Chodzi o zapewnienie tysiącom europejskich par pewności co do tego, co stanie się z ich majątkiem w przypadku rozwodu lub śmierci jednego z małżonków lub partnerów. Jestem przekonany, że przepisy te będą pomocą dla wielu europejskich par w tych najtrudniejszych chwilach.

Vera Jourová, komisarz UE ds. sprawiedliwości, powiedziała: – Nowe przepisy sprawią, że podział wspólnego majątku będzie łatwiejszy i tańszy, a także przyczynią się do złagodzenia negatywnych skutków dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji. Z jasnych procedur w przypadku rozwodu lub śmierci partnera skorzysta ponad 16 mln międzynarodowych par. Będą one mogły zaoszczędzić około 350 mln euro wydawanych rocznie na koszty prawne. Zachęcam pozostałe państwa członkowskie do przyłączenia się do wzmocnionej współpracy dla dobra wszystkich międzynarodowych par w całej UE.

Ponieważ nie udało się osiągnąć jednomyślności wszystkich państw członkowskich, przepisy będą miały zastosowanie w 18 państwach członkowskich: Austrii, Belgii, Bułgarii, Chorwacji, w Czechach, na Cyprze, w Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Luksemburgu, Malcie, Niemczech, Portugalii, Słowenii, Szwecji i we Włoszech.

Nowe rozporządzenia:

  • wyjaśnią, który sąd krajowy jest właściwy w sprawach dotyczących zarządzania majątkiem lub jego podziału w przypadku rozwodu, separacji lub śmierci;
  • wyjaśnią, które prawo krajowe jest nadrzędne, w przypadku gdy zastosowanie mogłoby mieć prawo kilku państw;
  • ułatwią uznawanie i wykonywanie orzeczenia w kwestiach majątkowych wydanego w innym państwie.

W 18 państwach członkowskich, które przystąpiły do wzmocnionej współpracy, mieszka 70 proc. ludności UE oraz większość międzynarodowych par mieszkających w Unii Europejskiej. Te państwa członkowskie przyjęły rozporządzenia w czerwcu 2016 r. w ramach wzmocnionej współpracy. Pozostałe państwa członkowskie mogą przystąpić do obu rozporządzeń w każdej chwili.

Państwa członkowskie, które nie uczestniczą we wzmocnionej współpracy, będą w dalszym ciągu stosowały swoje prawo krajowe (w tym przepisy prawa prywatnego międzynarodowego) do sytuacji transgranicznych dotyczących małżeńskich ustrojów majątkowych oraz skutków majątkowych zarejestrowanych związków partnerskich.

Kontekst

Wzmocniona współpraca umożliwia grupie co najmniej dziewięciu państw członkowskich przyjmowanie środków, co do których 28 państw członkowskich nie zdołało się porozumieć. Pozostałe państwa członkowskie UE zachowują prawo przystąpienia do takiej współpracy w dowolnym momencie (art. 331 TFUE).

W dniu 16 marca 2011 r. Komisja przyjęła dwa wnioski w sprawie rozporządzeń dotyczących ustrojów majątkowych par międzynarodowych: jeden z nich dotyczy małżeństw, a drugi zarejestrowanych związków partnerskich. Wnioski te miały uzupełnić ramy unijnych instrumentów współpracy sądowej w zakresie prawa rodzinnego. Musiały zostać przyjęte jednogłośnie przez Radę. W grudniu 2015 r. Rada stwierdziła, że nie udało się osiągnąć jednomyślności wśród wszystkich 28 państw członkowskich.

17 państw członkowskich zwróciło się do Komisji o ustanowienie między nimi wzmocnionej współpracy w dziedzinie ustrojów majątkowych par międzynarodowych, obejmującej zarówno małżeństwa, jak i zarejestrowane związki partnerskie. Na późniejszym etapie do wzmocnionej współpracy przyłączył się Cypr. W marcu 2016 r. Komisja ponownie złożyła dwa wnioski uwzględniające porozumienie polityczne osiągnięte w Radzie. W dniu 24 czerwca 2016 r. Rada przyjęła oba rozporządzenia.