Aby Europa odgrywała bardziej wpływową rolę, potrzebna jest jej silna i aktywna wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa. Z kolei do realizacji tej polityki niezbędny jest bardziej konkurencyjny i wydajny sektor obronności i bezpieczeństwa.

Kolejne cięcia wydatków budżetowych na cele obronne i utrzymujące się rozdrobnienie rynku wyposażenia obronnego w Europie zagrażają zdolności Europy do utrzymania wystarczającego potencjału w zakresie obrony i konkurencyjnego przemysłu obronnego.

Zagraża to również zdolności Europy do niezależnego i skutecznego reagowania na nowe wyzwania w zakresie bezpieczeństwa. W odpowiedzi na ten problem Komisja Europejska przedstawiła dziś komunikat, który zawiera plan działania mający na celu zwiększenie wydajności i konkurencyjności europejskiego sektora obronności i bezpieczeństwa.

W komunikacie przewidziano środki mające na celu wzmocnienie wewnętrznego rynku w dziedzinie obronności, wspieranie rozwoju bardziej konkurencyjnego przemysłu obronnego oraz zwiększanie współpracy w ramach cywilnej i wojskowej działalności badawczej.

Poza tym w komunikacie przeanalizowano również możliwości podjęcia działań w innych dziedzinach, takich jak np. energia, przestrzeń kosmiczna i zasoby podwójnego zastosowania. Komisja zwróciła się do głów państw i rządów z prośbą o przedyskutowanie tego komunikatu oraz sprawozdania przygotowanego przez Wysokiego Przedstawiciela Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa na posiedzeniu Rady Europejskiej, które odbędzie się w grudniu 2013 r (MEMO/13/722).

Przewodniczący Komisji Europejskiej José Manuel Barroso powiedział: „Bez wspólnej polityki obrony nie będziemy mieć na świecie wpływu, na jakim nam zależy. Aby z powodzeniem realizować tę politykę, musimy wzmocnić nasz sektor obronności i bezpieczeństwa. W czasach ograniczonych zasobów kluczowa jest współpraca, tak więc powinniśmy połączyć nasze ambicje i zasoby oraz nie powinniśmy dopuszczać do powielania programów. Nadszedł czas na podjęcie większej ilości wspólnych działań oraz czas na zobowiązanie się do rozpoczęcia ściślejszej współpracy w dziedzinie obronności. Takie zobowiązania chciałbym usłyszeć podczas posiedzenia Rady Europejskiej w grudniu.”.

Antonio Tajani, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej i komisarz ds. przemysłu i przedsiębiorczości, powiedział: „Mimo iż europejski sektor obronny i jego baza przemysłowa stoją w obliczu poważnych wyzwań, ich efektywność ulega osłabieniu ze względu na brak nowych programów.Jeżeli Europa ma utrzymać potencjał przemysłowy, który umożliwi zaspokojenie w przyszłości jej potrzeb w zakresie zdolności obronnych, zapewniając tym samym wiarygodne wsparcie dla wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony (WPBiO), należy podjąć wspólne europejskie działania. Oczywiste jest również, że rozwiązanie kwestii przemysłowych i rynkowych będzie miało jedynie ograniczony wpływ, jeżeli nie zostanie przy tym zawarte istotne europejskie porozumienie. Ważne jest, by europejski przemysł obronny pozostał wiodącym w świecie centrum produkcji i innowacji, zapewniającym specjalistyczne miejsca pracy i stymulującym wzrost gospodarczy. Takie właśnie są cele przedstawionego przez nas dzisiaj planu.”.

Michel Barnier, komisarz ds. rynku wewnętrznego i usług, dodał: „Europa potrzebuje wiarygodnej WPBiO, aby zapewnić sobie bezpieczeństwo oraz pełnić obowiązki wynikające z jej roli na świecie. W celu wzmocnienia WPBiO, musimy również wzmocnić nasz przemysł i rynek obronny. W szczególności w czasach ograniczeń budżetowych wymaga to ściślejszej współpracy i integracji w celu osiągnięcia większej wydajności. Ponieważ obronność nadal podlega kompetencjom krajowym, wiodącą rolę w tych działaniach pełnią państwa członkowskie. Komisja może je jednak wspierać i może prowadzić działania polityczne mające na celu wzmocnienie tego sektora. Przykładem takich działań jest opublikowany dzisiaj komunikat. Będzie on stanowił wkład w grudniową debatę Rady Europejskiej i wytyczy kierunek naszych działań na nadchodzące lata.”.

Catherine Ashton, Wysoka Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa i wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej, powiedziała: „UE dąży do tego, aby zapewniać bezpieczeństwo w krajach sąsiadujących i na całym świecie, zarówno w celu ochrony własnych interesów, jak również w ramach działań na rzecz pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego. W celu realizacji tych działań, potrzebne nam są odpowiednie zdolności, a żeby je uzyskać, konieczna jest silna baza przemysłowa. Jest to również istotne w kontekście zatrudnienia, wzrostu gospodarczego i innowacji. Posiedzenie Rady Europejskiej w grudniu 2013 r. będzie ważną okazją, aby omówić przyszłość bezpieczeństwa i obrony w Europie. Komisja wnosi znaczący wkład w inicjatywę, która wymaga podjęcia wspólnych działań przez państwa członkowskie, Europejską Służbę Działań Zewnętrznych oraz Europejską Agencję Obrony.”

Dlaczego UE musi podjąć działania?

Kwestią niepodlegającą dyskusji jest fakt, iż działające w pojedynkę państwa członkowskie nie są w stanie opracować i utrzymać kluczowych technologii i zdolności, jakie będą niezbędne w przyszłości. Mimo iż obronność i bezpieczeństwo to obszary, które pozostają głównie w zakresie kompetencji krajowych, Komisja uważa, że można podjąć więcej działań w celu wspierania współpracy europejskiej.

Jest to tym istotniejsze, że obecny kryzys mocno uderzył w tę gałąź przemysłu, która ma strategiczne znaczenie dla całej Europy. Jest to również ważny sektor przemysłowy o obrotach sięgających 96 mld euro w samym tylko 2012 r., zatrudniający około 400 tys. osób i generujący dodatkowe 960 tys. pośrednich miejsc pracy.

Nowatorskie badania naukowe w tym sektorze przynoszą pośrednie korzyści w innych sektorach, takich jak np. elektronika, badania przestrzeni kosmicznej i lotnictwo cywilne, a także zapewniają wzrost gospodarczy i tysiące wysoko wykwalifikowanych miejsc pracy.

Aby wspierać współpracę i zwiększyć wydajność sektora, Komisja zamierza podjąć następujące działania:

1. Utworzenie rynku wewnętrznego w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa. W oparciu o dwie obowiązujące dyrektywy w sprawie zamówień publicznych w dziedzinie obrony oraz wewnątrzunijnych transferów związanych z obronnością (IP/07/1860), Komisja zajmie się także kwestią zakłóceń na rynku i przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa dostaw między państwami członkowskimi.

2. Zwiększenie konkurencyjności przemysłu europejskiego. W tym celu Komisja opracuje politykę przemysłową w dziedzinie obronności, która będzie się opierała na dwóch podstawowych filarach:

• Wsparcie konkurencyjności, w tym opracowanie „norm hybrydowych” na rzecz rynków bezpieczeństwa i obronności, oraz przeanalizowanie sposobów opracowania europejskiego systemu certyfikacji dla wojskowej zdatności do lotu.
• Wsparcie dla MŚP — w tym poprzez opracowanie europejskiego strategicznego partnerstwa klastrów w celu zapewnienia powiązania z innymi klastrami i wspierania MŚP konkurujących w dziedzinie obronności na rynkach światowych.

3. Wykorzystanie synergii między działalnością cywilną i wojskową. Wykorzystanie synergii między działalnością cywilną i wojskową w możliwie największym zakresie, aby zagwarantować jak najbardziej wydajne wykorzystanie zasobów europejskich podatników, zwłaszcza poprzez:

• koncentrację działań w zakresie możliwych powiązań między badaniami cywilnymi i wojskowymi oraz możliwości podwójnego wykorzystania przestrzeni kosmicznej;
• zapewnienie siłom zbrojnym pomocy w ich działaniach na rzecz ograniczenia zużycia energii.

4. Badanie nowych rozwiązań. Prowadzenie debaty strategicznej w Europie oraz przygotowanie podstaw coraz głębszej współpracy europejskiej, zwłaszcza poprzez:

• ocenę możliwości rozwoju unijnych zdolności podwójnego zastosowania, które mogłyby w niektórych obszarach związanych z ochroną uzupełniać zdolności krajowe i stać się skutecznymi i efektywnymi pod względem kosztów czynnikami wzmacniającymi potencjał sił;
• propozycje dotyczące sposobów wsparcia badań związanych z WPBiO w tych obszarach, w których zdolności obronne UE są najbardziej potrzebne.

Kontekst — Kto odniesie korzyści i w jaki sposób?

Państwa członkowskie zaoszczędzą czas i pieniądze dzięki wprowadzeniu europejskich norm i certyfikacji, wspieraniu klastrów, podziałowi zadań i specjalizacji, wspólnemu prowadzeniu badań naukowych i organizowaniu przetargów, bardziej energooszczędnemu wojsku i efektywnemu wykorzystaniu infrastruktury kosmicznej.

Europejskim firmom związanym z obronnością, w tym MŚP, korzyści przyniosą: lepszy dostęp do innych rynków, zarówno w obrębie UE, jak i poza UE, korzyści skali wynikające z normalizacji i wspólnej certyfikacji oraz łatwiejszy dostęp do funduszy UE.

Europejskim podatnikom korzyści przyniosą: racjonalizacja wydatków na obronność, rzadsze przypadki powielania działań badawczych przez sektor cywilny i wojskowy, bardziej efektywne wykorzystanie infrastruktury kosmicznej i ograniczenie ilości energii wykorzystywanej przez wojsko, co korzystnie wpłynie na środowisko.

Zgodnie z konkluzjami Rady z dnia 14 grudnia 2012 r. komunikat będzie stanowił wkład Komisji w debatę na temat obronności, która ma się odbyć podczas posiedzenia Rady Europejskiej w grudniu 2013 r. W październiku 2012 r. Komisja ogłosiła, że przygotuje strategię dla sektora obronności w Europie. Kluczową rolę w tym procesie odgrywa grupa zadaniowa Komisji ds. obronności, ustanowiona w 2011 r., której prace są ściśle związane z działaniami Europejskiej Agencji Obrony (EAO) oraz Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (ESDZ).