Nowa jakość kształcenia zawodowego

Komisja Europejska przyjęła wniosek dotyczący europejskich ram w zakresie jakości i skuteczności programów przygotowania zawodowego. Inicjatywa ta, w formie zalecenia Rady, stanowi część Nowego europejskiego programu na rzecz umiejętności, uruchomionego w czerwcu 2016 r. Jest ona również powiązana z europejskim filarem praw socjalnych, który przewiduje prawo do edukacji włączającej, charakteryzującej się dobrą jakością, szkoleń i uczenia się przez całe życie. W oparciu o szerokie konsultacje w zaleceniu określono 14 głównych kryteriów, które państwa członkowskie i zainteresowane strony powinny wykorzystać do opracowania wysokiej jakości skutecznych programów przygotowania zawodowego. Celem inicjatywy jest to, by zwiększyć zdolność uczniów do zatrudnienia oraz umożliwić im rozwój osobisty, a tym samym przyczynić się do tworzenia wysoko wykwalifikowanej siły roboczej o odpowiednich umiejętnościach, reagującej na potrzeby rynku pracy.

Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący do spraw euro i dialogu społecznego, odpowiedzialny także za stabilność finansową, usługi finansowe i unię rynków kapitałowych, powiedział: – Przygotowanie zawodowe jest często dla młodej osoby koniecznym punktem wyjścia otwierającym drogę do kariery. Przedstawiamy dzisiaj wnioski, które mają dodatkowo poprawić to cenne doświadczenie, z korzyścią zarówno dla pracodawców jak i uczniów. Przy pełnym poszanowaniu różnorodności systemów kształcenia i szkolenia w państwach członkowskich, pragniemy przede wszystkim ułatwić integrację młodych ludzi na rynku pracy.

Jyrki Katainen, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej ds. miejsc pracy, wzrostu, inwestycji i konkurencyjności, powiedział: – Tworząc bezpośrednie powiązania między teorią a praktyką, między kształceniem a rynkiem pracy, wysokiej jakości skuteczne programy przygotowania zawodowego są konkretnym sposobem na to, by pomóc młodym ludziom wejść na rynek pracy i mieć dobry start życiowy, a przy tym wzmacniać kapitał ludzki w Europie. Co z kolei ma kluczowe znaczenie dla pobudzania konkurencyjności naszych społeczeństw i gospodarek.

Marianne Thyssen, unijna komisarz do spraw zatrudnienia, spraw społecznych, umiejętności i mobilności pracowników, powiedziała: – Chcemy mieć pewność, że młodzi ludzie będą nabywać umiejętności, których potrzebują do pracy. Przygotowanie zawodowe jest tym, co najlepsze w ramach kształcenia i szkolenia zawodowego. Dwóch praktykantów na trzech podejmuje pracę bezpośrednio po zakończeniu kształcenia. W nowych ramach określamy, co sprawia, że przygotowanie zawodowe jest tak skuteczne. Po ich przyjęciu ramy pozwolą pracodawcom i osobom uczącym się czerpać korzyści z wysokiej jakości przygotowania zawodowego.

Aby ocenić jakość i skuteczność przygotowania zawodowego proponowane ramy określają siedem kryteriów odnoszących się do warunków uczenia się i warunków pracy:

1) umowa pisemna; 2) efekty uczenia się; 3) wsparcie pedagogiczne; 4) komponent miejsca zatrudnienia; 5) wynagrodzenie lub rekompensata; 6) ochrona socjalna; 7) warunki pracy, warunki zdrowia i bezpieczeństwa.

Ramy obejmują ponadto siedem kryteriów odnoszących się do warunków ramowych:

8) ramy regulacyjne; 9) zaangażowanie partnerów społecznych; 10) wsparcie dla przedsiębiorstw; 11) elastyczne ścieżki kształcenia i mobilność; 12) poradnictwo zawodowe i podnoszenie świadomości; 13) przejrzystość; 14) zapewnianie jakości i monitorowanie kariery absolwentów.

Komisja wspiera wdrażanie tych kryteriów za pomocą odpowiednich funduszy UE. Z samego tylko Europejskiego Funduszu Społecznego przeznacza się 27 mld euro na kształcenie i szkolenie, a UE wspiera przygotowanie zawodowe także poprzez różne inne instrumenty. Dzięki europejskiemu sojuszowi na rzecz przygotowania zawodowego udało się do tej pory zorganizować ponad 750 000 ofert dla młodych ludzi. Co najmniej 390 000 miejsc praktyk zawodowych zaoferowano już w ramach programu gwarancji dla młodzieży, ze względu na to, że przygotowanie zawodowe jest jedną z czterech opcji, jakie mają być oferowane młodym ludziom po czterech miesiącach od uzyskania statusu bezrobotnego. Erasmus + wspiera mobilność praktykantów, w tym poprzez nową inicjatywę ErasmusPro ukierunkowaną na wspieranie 50 000 miejsc praktyk zawodowych dla osób kształcących się w przedsiębiorstwach za granicą w latach 2018–2020. Wysiłki mające na celu rozszerzenie oferty przygotowania zawodowego przynoszą rezultaty, dlatego ważne jest, by wiedzieć, jakie są kryteria powodzenia. Nowe ramy właśnie je określają.

Dalsze działania

Wniosek będzie przedmiotem dyskusji z państwami członkowskimi w celu przyjęcia go przez Radę. Komisja przygotowuje nowy zestaw usług wsparcia, aby pomóc państwom członkowskim i zainteresowanym stronom we wdrażaniu przedmiotowych ram poprzez wymianę wiedzy, tworzenie sieci kontaktów i działań w ramach wzajemnego uczenia się.

Inicjatywa ta będzie również wspierana za pomocą europejskiego sojuszu na rzecz przygotowania zawodowegooraz kampanii podnoszących świadomość, takich jak Europejski Tydzień Umiejętności Zawodowych, odbywający się w tym roku drugi rok z kolei, zaplanowany w dniach 20–24 listopada 2017 r.

Kontekst

Przygotowanie zawodowe, połączenie nauki w szkole i szkolenia w miejscu pracy, ułatwia młodym ludziom przechodzenie z etapu kształcenia i szkolenia do pracy. Obecnie w Europie około 3,7 milionów uczniówkorzysta z przygotowania zawodowego. Dla porównania uczelnie wyższe liczą sobie około 20 milionów studentów. W niektórych państwach członkowskich istnieje bardzo długa tradycja przygotowania zawodowego i system ten dobrze tam działa. Natomiast w innych systemy przygotowania zawodowego są dopiero na etapie tworzenia lub wzmacniania. Ogólnie rzecz biorąc 60–70 proc. uczniów podejmuje pracę bezpośrednio po zakończeniu przygotowania zawodowego, a w niektórych przypadkach wskaźnik ten osiąga 90 proc.

Wniosek dotyczący europejskich ram w zakresie jakości i skuteczności programów przygotowania zawodowego przyczynia się do realizacji priorytetów UE w zakresie wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i inwestycji przy pełnym poszanowaniu różnorodności systemów krajowych. Stanowi on część Nowego europejskiego programu na rzecz umiejętności i zawartego w nim dążenia do poprawy jakości i adekwatności kształtowania umiejętności. Jednym z priorytetów jest to, aby dla większej liczby osób kształcenie zawodowe było świadomym pierwszym wyborem. Szczególny nacisk kładzie się na odbywanie przygotowania zawodowego w MŚP, co w wielu krajach okazało się ważnym elementem powodzenia przedsięwzięcia.

Niniejszy wniosek wpisuje się w polityczny kontekst deklaracji rzymskiej z dnia 25 marca 2017 r., w której europejscy przywódcy zobowiązali się do działań na rzecz „Unii, w której młodzi ludzie mają dostęp do kształcenia i szkolenia najwyższej jakości i mogą uczyć się i znajdować zatrudnienie na całym kontynencie”.

Inicjatywa ta przyczyni się również do realizacji Europejskiego filaru praw socjalnych, którego pierwsza zasada stanowi, że każda osoba ma prawo do edukacji włączającej, charakteryzującej się dobrą jakością, szkoleń i uczenia się przez całe życie.

Proponowana inicjatywa jest również kontynuacją komunikatu z 2016 r. w sprawie inwestowania w młodzież Europy, w którym Komisja ogłosiła zamiar zaproponowania ram dotyczących przygotowania zawodowego. Opiera się ona na znaczącym wkładzie europejskich partnerów społecznych.

Inicjatywa ta uzupełnia inicjatywy Komisji na rzecz wzmocnienia kształcenia i szkolenia zawodowego, a mianowicie istniejące ramy jakości staży.

Na przestrzeni ostatnich trzech lat wskaźnik bezrobocia młodzieży spadał szybciej niż ogólny wskaźnik bezrobocia, z 21,4 proc. w 2014 r. do 16,7 proc., nadal jednak pozostaje on znacznie powyżej średniej UE (7,6 proc. w sierpniu 2017 r.).