Osoby z niepełnosprawnościami mają prawo uczestniczyć we wszystkich dziedzinach życia na tych samych zasadach co inni. Dlatego Komisja Europejska przygotowała strategię w tym zakresie na lata 2021–2030. – Niezależne życie, uczenie się w środowisku integracyjnym i praca w odpowiednich warunkach – to możliwości, które musimy zapewnić wszystkim obywatelom – powiedziała komisarz Helena Dalli.

Komisja Europejska przedstawia ambitną strategię na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021-2030, aby zapewnić im pełne uczestnictwo w życiu społecznym na równi z innymi osobami w UE i poza nią zgodnie z Traktatem o funkcjonowaniu Unii Europejskiej i Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej, które z równości i niedyskryminacji czynią podstawę polityk UE. Pomimo postępów, jakich dokonano w ostatnich dekadach w dostępie do opieki zdrowotnej, edukacji, zatrudnienia i rekreacji, a także w umożliwianiu udziału w życiu politycznym, wciąż obecnych jest wiele przeszkód. Nadszedł czas, aby poszerzyć zakres działań UE.

Nowa strategia opiera się na Europejskiej strategii w sprawie niepełnosprawności na lata 2010–2020 i przyczynia się do wdrożenia Europejskiego filaru praw socjalnych, który wskazuje kierunek polityki zatrudnienia i polityki społecznej w Europie. W tym tygodniu Komisja Europejska przyjmie plan działania dla Europejskiego filaru praw socjalnych. Omawiana strategia wspiera wykonywanie przez UE i jej państwa członkowskie Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych („konwencja ONZ”) na poziomie UE i poszczególnych państw.

Wiceprzewodnicząca ds. wartości i przejrzystości Věra Jourová powiedziała: – Ochrona praw osób z niepełnosprawnościami musi znajdować się w centrum naszym działań, także tych podejmowanych w reakcji na pandemię koronawirusa. Osoby z niepełnosprawnościami należą do grup, które najbardziej ucierpiały z powodu kryzysu związanego z COVID-19. Musimy zadbać o podniesienie jakości życia osób z niepełnosprawnościami i zagwarantowanie im ich praw!

Komisarz do spraw równości Helena Dalli skomentowała: – Od samego początku założeniem europejskiego projektu było usuwanie barier, zgodnie z określoną w nim wizją unii w różnorodności. Wiele osób z niepełnosprawnościami wciąż jednak napotyka przeszkody, na przykład gdy szukają pracy lub korzystają z transportu publicznego. (…) Osoby z niepełnosprawnościami powinny móc uczestniczyć na równych zasadach we wszystkich dziedzinach życia. Niezależne życie, uczenie się w środowisku integracyjnym i praca w odpowiednich warunkach – to możliwości, które musimy zapewnić wszystkim obywatelom, aby mogli rozwijać się i cieszyć się pełnią życia.

Poprawa w zakresie równego uczestnictwa i niedyskryminacji

Strategia rozpisana na dziesięć lat zakłada kluczowe inicjatywy poświęcone trzem głównym zagadnieniom:

• Prawa UE: Osoby z niepełnosprawnościami mają takie samo prawo jak wszyscy pozostali obywatele UE do swobodnego przemieszczania się do innego kraju lub uczestniczenia w życiu politycznym. Do końca 2023 r. Komisja Europejska, czerpiąc z doświadczeń uzyskanych w projekcie pilotażowym realizowanym w ośmiu państwach, zaproponuje unijną kartę osoby niepełnosprawnej wszystkim państwom UE. Karta ma ułatwić wzajemne uznawanie statusu osób z niepełnosprawnościami między państwami członkowskimi, co pomoże takim osobom korzystać z przysługującego im prawa do swobodnego przemieszczania się. Komisja będzie również blisko współpracowała z państwami członkowskimi, aby zapewnić osobom z niepełnosprawnościami udział w procesie wyborczym w 2023 r.
• Niezależne życie i autonomia: Osoby z niepełnosprawnościami mają prawo żyć niezależnie i decydować, gdzie i kim mieszkają. Aby wspierać niezależne życie i włączenie społeczne, Komisja opracuje wytyczne i rozpocznie inicjatywę w celu poprawy usług społecznych świadczonych na rzecz osób z niepełnosprawnościami.
• Niedyskryminacja i równe szanse: Celem strategii jest ochrona osób z niepełnosprawnościami przed wszelkimi formami dyskryminacji i przemocy. Ponadto ma ona przyczynić się do zapewnienia równego dostępu do wymiaru sprawiedliwości, edukacji, kultury, sportu i turystyki oraz równych szans w tych obszarach. Konieczne jest także zagwarantowanie równego dostępu do wszystkich usług zdrowotnych i zatrudnienia.

Udział w życiu społecznym na równych zasadach z innymi nie jest możliwy, gdy środowisko – fizyczne lub wirtualne – nie jest odpowiednio przystosowane. Za sprawą solidnych ram prawnych UE (np. europejski akt prawny w sprawie dostępności, dyrektywa w sprawie dostępności stron internetowych, prawa pasażerów) nastąpiła poprawa w zakresie dostępności. Przepisy UE nadal jednak nie obejmują wielu obszarów: wciąż obecne są różnice w dostępności budynków, przestrzeni publicznej i niektórych środków transportu. W związku z tym w 2022 r. Komisja Europejska zainicjuje europejskie centrum zasobów „AccessibleEU”, aby stworzyć bazę wiedzy na temat dostępności we wszystkich sektorach.

Realizacja strategii: bliska współpraca z państwami UE i uwzględnianie praw osób niepełnosprawnych w politykach wewnętrznych i zewnętrznych

Realizacja ambitnych założeń strategii będzie wymagała od wszystkich państw członkowskich dużego zaangażowania. Państwa UE odgrywają zasadniczą rolę w wykonywaniu Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Komisja stworzy platformę ds. niepełnosprawności, która zrzeszać będzie organy krajowe odpowiedzialne za wdrażanie konwencji ONZ, organizacje osób z niepełnosprawnościami i przedstawicieli Komisji. Celem platformy będzie wspieranie realizacji strategii oraz ulepszanie współpracy i wymiany w zakresie wdrażania konwencji ONZ. Będzie ona wszechstronnie obecna w internecie i pomoże zapewnić ciągłość działań. Osoby z niepełnosprawnościami będą uczestniczyć w dialogu i zostaną włączone w proces realizacji strategii na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami na lata 2021-2030. Komisja będzie uwzględniać kwestie związane z niepełnosprawnościami we wszystkich politykach i ważniejszych inicjatywach UE. Prawa osób z niepełnosprawnościami nie kończą się tam, gdzie przebiegają granice Europy, dlatego Komisja będzie rozpowszechniała prawa osób z niepełnosprawnościami na całym świecie. Przedstawiona dzisiaj strategia pozwoli Unii Europejskiej wzmocnić jej rolę orędowniczki praw osób z niepełnosprawnościami. UE będzie stosowała instrumenty, takie jak pomoc techniczna i programy finansowe, wsparcie za pośrednictwem delegatur Unii, dialogi polityczne i praca na wielostronnych forach, aby wspierać kraje partnerskie we wdrażaniu Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych i aby zapewniać im wytyczne dotyczące osiągania celów zrównoważonego rozwoju w sposób sprzyjający włączeniu społecznemu osób z niepełnosprawnościami.

Fot. AdobeStock