– Kryzys uwypuklił zagrożenia, jakie zakłócenia równowagi makroekonomicznej stanowią dla stabilności finansowej, perspektyw gospodarczych, dobrobytu poszczególnych państw i ich mieszkańców oraz dla Unii Europejskiej jako całości. W dniu dzisiejszym stawiamy pierwszy krok, jakim jest pogłębiona kontrola krajowej sytuacji makroekonomicznej. Jeżeli okaże się, że zakłócenia równowagi ekonomicznej istnieją i że są one szkodliwe, nowe narzędzie będzie bardzo przydatne w korygowaniu zakłóceń równowagi kumulujących się od lat. Rozsądna polityka budżetowa i wczesne wykrywanie oraz likwidowanie groźnych zakłóceń równowagi gospodarczej to warunki niezbędne do powrotu do trwałego wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy – stwierdził Olli Rehn, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej ds. gospodarczych i walutowych oraz euro.

W oparciu o 10 wskaźników makroekonomicznych, takich jak utrata konkurencyjności, wysoki poziom zadłużenia lub bańki cenowe na rynkach aktywów, oraz uwzględniając inne dane ekonomiczne, sprawozdanie w ramach mechanizmu ostrzegania wskazuje państwa członkowskie, których sytuacja makroekonomiczna wymaga głębszej kontroli. Jest to punkt wyjścia nowej procedury dotyczącej zakłóceń równowagi makroekonomicznej, która wzmocni dialog w sprawie polityki gospodarczej prowadzony z państwami członkowskimi. W stosownych przypadkach Komisja wystosuje zalecenie do danego państwa członkowskiego, aby podjęło odpowiednie działania w celu naprawy sytuacji lub zapobieżenia utrzymywaniu się zakłóceń równowagi.

Komisja Europejska uważa, że głębszego zbadania wymaga sytuacja makroekonomiczna w następujących państwach (w porządku alfabetycznym): Belgii, Bułgarii, na Cyprze, w Danii, Finlandii, Francji, Hiszpanii, Słowenii, Szwecji, na Węgrzech, we Włoszech oraz w Zjednoczonym Królestwie.

W sprawozdaniu stwierdza się, że na dzień dzisiejszy następujące kraje nie wymagają dalszej pogłębionej analizy: Austria, Estonia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Malta, Niderlandy, Niemcy, Polska, Republika Czeska i Słowacja. Do krajów tych zostaną jednakże skierowane zalecenia w zakresie polityki budżetowej i makroekonomicznej w ramach europejskiego semestru.

Pogłębionej analizy nie zaproponowano w odniesieniu do Grecji, Irlandii, Portugalii i Rumunii, gdyż kraje te korzystają już z programu pomocy finansowej UE i MFW i podlegają w związku z tym wzmocnionemu nadzorowi gospodarczemu.

Przyczyny, dla których w odniesieniu do wspomnianych dwunastu krajów zalecono pogłębioną analizę, są następujące:

Belgia: znaczny spadek udziału w rynkach eksportowych, pogorszenie salda na rachunku obrotów bieżących oraz pogorszenie konkurencyjności kosztowej. Wysoki poziom zadłużenia brutto sektora prywatnego należy rozpatrywać w powiązaniu z wysokim długiem publicznym.

Bułgaria: szybko tworząca się akumulacja zakłóceń równowagi w kategoriach zewnętrznych i wewnętrznych; obecnie trwa tam sprawna i szeroko zakrojona korekta. Ponieważ poziomy zakumulowanych zakłóceń równowagi makroekonomicznej pozostają wysokie, należy dokładniej zbadać perspektywy dalszych dostosowań.

Dania: istniejąca przed kryzysem hossa na duńskim rynku mieszkaniowym, której korekta rozpoczęła się w roku 2007, wiązała się z szybkim wzrostem akcji kredytowej oraz znacznym wzrostem zadłużenia sektora prywatnego, a zwłaszcza gospodarstw domowych. Wprawdzie w ostatnich latach miała miejsce częściowa korekta w zakresie kredytowania i cen mieszkań, zadłużenie sektora prywatnego jest jednak nadal bardzo wysokie.

Hiszpania: kraj ten przechodzi obecnie przez okres dostosowań, po tym jak w trakcie długiej hossy na rynku mieszkaniowym i kredytowym doszło do akumulacji znacznych zakłóceń równowagi w kategoriach zewnętrznych i wewnętrznych.

Francja: doszło do stopniowego pogorszenia bilansu handlowego, co przekłada się na pogarszające się saldo rachunku obrotów bieżących i znaczny spadek udziału w rynkach eksportowych.

Włochy: znaczne pogarszanie się konkurencyjności od połowy lat 90-tych, co przekłada się również na trwałą utratę udziału w rynkach eksportowych. Wprawdzie zadłużenie sektora prywatnego jest we Włoszech stosunkowo niewielkie, jednak problem stanowi bardzo wysoki poziom długu publicznego, zwłaszcza w kontekście słabego wzrostu gospodarczego i słabości strukturalnych.

Cypr: rozmaite wyzwania, zarówno w kategoriach zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Gospodarkę kraju charakteryzują utrzymujący się deficyt na rachunku obrotów bieżących oraz spadek udziału w rynkach eksportowych i wysokie zadłużenie sektora prywatnego.

Węgry: nastąpiła drastyczna korekta znacznych zakłóceń równowagi. Poziom zadłużenia, szczególnie sektora publicznego, ale również prywatnego, jest nadal wysoki. Poziom zadłużenia zagranicznego jest również najwyższy w UE.

Słowenia: szybka akumulacja zakłóceń równowagi w kategoriach wewnętrznych, przy wzroście nominalnych jednostkowych kosztów pracy oraz wzroście akcji kredytowej w sektorze prywatnym i wzroście cen mieszkań. Wysoce zadłużony sektor bankowy znajduje się pod znaczną presją, gdyż gospodarka słoweńska wchodzi w trudny etap ograniczania zadłużenia.

Finlandia: znaczny spadek udziału w rynkach eksportowych. Poziom zadłużenia sektora prywatnego na przestrzeni ostatniej dekady, który w dużej mierze napędzany jest rosnącymi kredytami hipotecznymi.

Szwecja: wzrost zadłużenia gospodarstw domowych, które mimo niedawnego spowolnienia akcji kredytowej utrzymuje się na wysokim poziomie. Jest to rezultat bardzo wysokiego wzrostu cen nieruchomości na przestrzeni ostatnich 15 lat, które dopiero niedawno zaczęły się stabilizować.

Zjednoczone Królestwo: znaczny spadek udziału w rynkach eksportowych na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat, mimo iż sytuacja ostatnio się ustabilizowała. Wysoki poziom zadłużenia sektora prywatnego należy rozpatrywać w kontekście słabej kondycji finansów publicznych. Zadłużenie gospodarstw domowych w znacznej mierze stanowią kredyty hipoteczne, co jest zrozumiałe w kontekście wysokiego skumulowanego wzrostu cen nieruchomości.

Ponadto z ekonomicznej analizy wskaźników wynika jasno, że konieczna będzie dalsza analiza czynników decydujących o znacznych i utrzymujących się nadwyżkach na rachunku obrotów bieżących oraz konsekwencji tych nadwyżek dla polityki.