Komisja przedstawia wniosek dotyczący Europejskiego Urzędu ds. Pracy, zgodnie z zapowiedzią przewodniczącego Jeana-Claude’a Junckera w orędziu o stanie Unii z 2017 r., jak również inicjatywę zmierzającą do zapewnienia dostępu do ochrony socjalnej wszystkim pracownikom i osobom samozatrudnionym. Inicjatywom tym towarzyszy komunikat w sprawie monitorowania realizacji europejskiego filaru praw socjalnych, które będzie ściśle powiązane z europejskim semestrem na rzecz koordynacji polityki gospodarczej.

Wiceprzewodniczący do spraw euro i dialogu społecznego Valdis Dombrovskis powiedział:  “W Europie mamy obecnie stabilny wzrost gospodarczy; rośnie również zatrudnienie, ale musimy dbać o to, aby wzrost gospodarczy bardziej sprzyjał włączeniu społecznemu i przynosił korzyści wszystkim obywatelom. W pakiecie określono szereg kroków zmierzających w tym kierunku: zapewnienie, aby przepisy umożliwiające ludziom życie i pracę w całej Unii Europejskiej były powszechnie znane i egzekwowane; dalsza realizacja filaru praw socjalnych; nacisk na większe poparcie dla kwestii praw socjalnych i koncentracja na dostępie do ochrony socjalnej. Silniejsza Europa socjalna to Europa bardziej zrównoważona.”

Marianne Thyssen, komisarz ds. zatrudnienia, spraw społecznych, umiejętności i mobilności pracowników, dodała:  “Wniosek dotyczący Europejskiego Urzędu ds. Pracy jest zwieńczeniem naszych wysiłków na rzecz sprawiedliwej mobilności pracowników. Ma on zasadnicze znaczenie dla dobrego funkcjonowania europejskiego rynku pracy. Urząd pomoże obywatelom i przedsiębiorstwom korzystającym z mobilności w znalezieniu właściwych informacji, a państwom członkowskim pozwoli na ściślejszą współpracę w celu egzekwowania uczciwych i skutecznych zasad. Z kolei wniosek w sprawie dostępu do ochrony socjalnej to wyraz naszego dążenia, we współpracy z państwami członkowskimi, do tego, aby nikt nie został pominięty. Staramy się zapewnić, aby obywatele mogli uzyskiwać odpowiednie świadczenia niezależnie od rozwoju sytuacji w świecie pracy.”

W ostatnim dziesięcioleciu liczba obywateli UE mieszkających lub pracujących w innym państwie członkowskim niż państwo pochodzenia wzrosła prawie dwukrotnie – do 17 mln w 2017 r. Europejski Urząd ds. Pracy będzie wspomagać obywateli, przedsiębiorstwa i krajowe organy administracji w jak najpełniejszym wykorzystywaniu możliwości związanych ze swobodą przemieszczania się i w zagwarantowaniu sprawiedliwej mobilności pracowników. Cel Urzędu jest trojaki.

Po pierwsze Urząd będzie dostarczać obywatelom i przedsiębiorstwom informacji o miejscach pracy, możliwościach przygotowania zawodowego, programach mobilności, rekrutacjach i szkoleniach, a także wskazówki dotyczące praw i obowiązków związanych z zamieszkaniem, pracą lub działalnością gospodarczą w innym państwie członkowskim UE.

Po drugie Urząd będzie wspierać współpracę między organami krajowymi w sytuacjach transgranicznych, pomagając im zadbać o to, aby unijnych przepisów chroniących i regulujących mobilność można było łatwo i skutecznie przestrzegać. Swobodny przepływ pracowników regulują dziś liczne akty prawne UE. Wiele z nich np. przepisy dotyczące koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego w całej UE lub delegowania pracowników w ramach świadczenia usług – podlega obecnie nowelizacji i modernizacji. Chodzi nie tylko o to, aby przepisy te były sprawiedliwsze i dostosowane do potrzeb, ale aby mogły być właściwie stosowane i egzekwowane w sposób sprawiedliwy, prosty i skuteczny we wszystkich sektorach gospodarki. Urząd będzie np. działał na rzecz sprawniejszej wymiany informacji i budowania potencjału organów krajowych; będzie też wspierał je w prowadzeniu skoordynowanych i wspólnych inspekcji. Korzystnie wpłynie to na wzajemne zaufanie między podmiotami i ich codzienną współpracę oraz pozwoli zapobiegać potencjalnym oszustwom i nadużyciom.

Po trzecie Europejski Urząd Pracy będzie służyć mediacją i pomocą w rozstrzyganiu sporów transgranicznych, np. w przypadku restrukturyzacji przedsiębiorstw działających w kilku państwach członkowskich.

Europejski Urząd ds. Pracy zostanie powołany jako nowa zdecentralizowana agencja UE i powinien być w pełni gotowy do działania w 2019 r., po zakończeniu procesu legislacyjnego UE. Aby ułatwić ustanowienie Urzędu i zapewnić jego pełną zdolność do działania w krótkim czasie, Komisja powołuje również grupę doradczą złożoną z głównych zainteresowanych stron, która zajmie się praktycznymi aspektami przyszłego funkcjonowania Urzędu.

Komisja przedstawia dziś również wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie w sprawie dostępu do ochrony socjalnej pracowników i osób samozatrudnionych. Systemy ochrony socjalnej muszą stale dostosowywać się do nowych realiów w świecie pracy, wynikających z nowego stylu życia, praktyk biznesowych oraz transformacji cyfrowej. Obecnie prawie 40 proc. osób jest zatrudnionych w nietypowym trybie (tzn. nie mają umowy na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy) bądź pracuje na własny rachunek. Takim osobom często nie przysługuje w pełni zabezpieczenie społeczne, np. ubezpieczenie od utraty pracy czy prawa emerytalne. Zgodnie z założeniami europejskiego filaru praw socjalnych przedstawiany wniosek ma wyznaczyć państwom członkowskim kierunek działań w zakresie wsparcia dostępu do ochrony socjalnej dla wszystkich pracowników i osób samozatrudnionych, w szczególności tych osób, które ze względu na swój status zatrudnienia nie są w wystarczającym stopniu objęte systemami zabezpieczenia społecznego.

W zaleceniu przewidziano:

• zniwelowanie formalnych różnic zakresu systemów zabezpieczenia społecznego poprzez zapewnienie, aby pracownicy i osoby samozatrudnione pracujące w porównywalnych warunkach mogły przystępować do analogicznych systemów;
• zaoferowanie tym osobom możliwości nabywania odpowiednich uprawnień i korzystania z nich;
• ułatwienie przenoszenia nabytych uprawnień w zakresie zabezpieczenia społecznego z jednego miejsca pracy do innego;
• zapewnienie pracownikom i osobom pracującym na własny rachunek przejrzystych informacji na temat ich praw i obowiązków w zakresie ochrony socjalnej.

Wreszcie, w uzupełnieniu już podjętych i przyszłych inicjatyw na szczeblu UE, Komisja przedstawia swoje opinie w zakresie monitorowania realizacji europejskiego filaru praw socjalnych. Służyć temu będzie konkretnie uwzględnienie priorytetów europejskiego filaru praw socjalnych w rocznym cyklu europejskiego semestru na rzecz koordynacji polityki gospodarczej, który obejmuje analizę podjętych działań i poczynionych postępów na szczeblu krajowym, świadczenie pomocy technicznej, analizy porównawcze i wymianę dobrych praktyk, a także przegląd wyników w dziedzinie zatrudnienia i spraw społecznych, m.in. za pomocą nowej tablicy wskaźników społecznych. Umożliwi ona śledzenie tendencji i wyników we wszystkich państwach członkowskich UE w trzech obszarach objętych zasadami filaru praw socjalnych. Publikowany jest również dokument roboczy służb Komisji, przypominający ramy prawne każdej z zasad europejskiego filaru praw socjalnych, z poszanowaniem odpowiednich kompetencji UE i państw członkowskich, w tym roli partnerów społecznych, oraz niedawne działania na szczeblu unijnym w poszczególnych obszarach.