Karta Twoich praw
W Karcie określono prawa podstawowe, takie jak wolność wypowiedzi i prawo do ochrony danych osobowych, odzwierciedlające wspólne wartości Europy oraz jej dziedzictwo konstytucyjne. Dzięki działaniom Komisji zmierzającym do uwzględnienia kwestii prywatności w nowych przepisach unijnych, podróżni będą mogli odmówić poddania się kontroli bezpieczeństwa przy użyciu urządzeń do prześwietlania osób na lotniskach w UE i zostać skontrolowani przy pomocy innych metod.

Coraz częściej do postanowień Karty odnosi się również Trybunał Sprawiedliwości UE, szczególnie w przełomowych decyzjach dotyczących dyskryminacji ze względu na płeć i ochrony prywatności w internecie. Sprawozdanie wpisuje się w starania Komisji na rzecz zwiększenia wiedzy obywateli na temat Karty praw podstawowych UE, jej stosowania oraz roli unijnych instytucji w dziedzinie praw podstawowych.

– Moim głównym celem w ciągu ostatnich dwóch lat, kiedy Karta stała się prawnie obowiązującym dokumentem, było stworzenie w całej UE rzetelnej kultury poszanowania praw podstawowych. Uczyniłam z Karty dokument, którym kierujemy się dziś we wszystkich obszarach polityki kształtowanych na szczeblu UE – powiedziała Viviane Reding, wiceprzewodnicząca Komisji Europejskiej odpowiedzialna za sprawiedliwość, prawa podstawowe i obywatelstwo. – Musimy teraz we współpracy z państwami członkowskimi pomóc obywatelom w korzystaniu z tych praw w praktyce, tak by wiedzieli do kogo mogą się zwrócić w przypadku naruszenia ich praw podstawowych.

Głównym zadaniem Karty jest zagwarantowanie przestrzegania praw podstawowych przez instytucje UE przy przygotowaniu nowego prawodawstwa europejskiego. Kwestie dotyczące praw podstawowych stanowią obecnie nieodłączny element prac nad nowymi przepisami UE. Dzięki temu w 2011 r. dopilnowano np., by przepisy UE dotyczące wykorzystania urządzeńdo prześwietlania osób w portach lotniczych nie naruszały podstawowego prawa do ochrony danych osobowych, życia prywatnego i godności człowieka.

Komisja nie tylko gwarantuje zgodność przedkładanych przez nią wniosków ustawodawczych z postanowieniami Karty, lecz dokłada również starań, by Karta była przestrzegana na etapie wdrażania prawa UE przez państwa członkowskie. W 2011 r. Komisja wyraziła zastrzeżenia co do niezawisłości węgierskiego organu ochrony danych osobowych oraz środków dotyczących wieku emerytalnego sędziów, prokuratorów i notariuszy. Komisja wszczęła postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, aby dopilnować, by Węgry usunęły wszystkie zgłoszone przez nią zastrzeżenia prawne.

Jednocześnie Karta ma coraz większy wpływ na treść decyzji sądowych. W 2011 r. liczba orzeczeń, w których odniesiono się do praw podstawowych przewidzianych w Karcie, wzrosła o 50 proc. zarówno na szczeblu unijnym, jak i krajowym.

W jednym z takich przełomowych orzeczeń Trybunał Sprawiedliwości UE, wyjaśniając unijne zasady dotyczące ustalenia kraju odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie azylu, podkreślił prawo osób ubiegających się o azyl do ochrony przed nieludzkim lub poniżającym traktowaniem.

W swej decyzji Trybunał zakazał przekazywania takich osób do państw, w których brakuje odpowiednich warunków do zapewnienia poszanowania praw podstawowych. W marcu 2011 r. Trybunał orzekł w sprawie Test-Achats, że różne składki ubezpieczeniowe dla mężczyzn i kobiet stanowią dyskryminację ze względu na płeć.