1,2 mld euro na wsparcie 61 wspólnych projektów badawczo-rozwojowych w obszarze obronności zadeklarowała Komisja Europejska.

Projekty wybrano w następstwie zaproszenia do składania wniosków opublikowanego po raz pierwszy w ramach Europejskiego Funduszu Obronnego (EFO).

Dzięki propozycjom wybranym do finansowania EFO będzie wspierać projekty w zakresie zaawansowanych zdolności obronnych, dotyczące kolejnej generacji samolotów myśliwskich, czołgów i statków, a także krytycznych technologii obronnych, takich jak chmura wojskowa, sztuczna inteligencja, półprzewodniki, przestrzeń kosmiczna, cyberprzestrzeń lub medyczne środki przeciwdziałania. EFO będzie również stymulować przełomowe technologie, zwłaszcza technologie kwantowe i związane z nowymi materiałami, korzystając w tym celu z potencjału obiecujących MŚP i przedsiębiorstw typu start-up.

Wiceprzewodnicząca wykonawcza Komisji, MargretheVestager, powiedziała: – Wybrane projekty wysokiej jakości dowodzą, że możemy osiągnąć współpracę w sektorze przemysłu obronnego w Europie, i że współpraca ta może być realizowana na szeroką skalę. Blisko 700 przedsiębiorstw, które z pomocą unijnych funduszy będą prowadzić działalność badawczo-rozwojową w obszarze innowacyjnych technologii obronnych najnowszej generacji, sprawi, że nasza baza przemysłowa będzie odporna i konkurencyjna. MŚP stanowią 43 proc. przedsiębiorstw uczestniczących w wybranych projektach. Pokazuje nam to, że program Europejskiego Funduszu Obronnego angażuje cały łańcuch wartości w przemyśle UE.

ThierryBreton, komisarz do spraw rynku wewnętrznego, powiedział: – Inwestując 1,2 mld euro w 61 europejskich projektów w obszarze obronności, Europejski Fundusz Obronny podejmuje konkretne działania w kierunku bardziej zintegrowanego europejskiego przemysłu obronnego, który sprzyja innowacjom i zapewnia naszym siłom zbrojnym najnowocześniejsze zdolności. Dzięki Europejskiemu Funduszowi Obronnemu europejska współpraca w sektorze obronności staje się normą. Wydatkując wspólnie, jesteśmy skuteczniejsi. Przynosi to korzyści wszystkim państwom członkowskim oraz europejskim przedsiębiorstwom branżowym, dużym i małym.

Sukces, jakim zakończył się pierwszy rok działania EFO, dowodzi, iż taki model funkcjonowania – oparty na dwóch poprzednich programach (działanie przygotowawcze Unii w zakresie badań nad obronnością i Europejski program rozwoju przemysłu obronnego – sprawdza się w praktyce:

• wysoce atrakcyjny program o dużym zainteresowaniu ze strony przemysłu UE: rekordowa liczba 142 otrzymanych wniosków, pochodzących od dużych przedsiębiorstw, MŚP, spółek o średniej kapitalizacji oraz organizacji badawczo-technologicznych, obejmujących wszystkie opublikowane zaproszenia i tematy;
• szeroki zasięg geograficzny: w wybranych wnioskach uczestniczy niemal 700 osób prawnych z 26 państw członkowskich UE i Norwegii;
• wzmocniona współpraca w obszarze obronności: wybrane wnioski angażują w ujęciu średnim 18 podmiotów z 8 państw członkowskich UE i Norwegii;
• silne zaangażowanie małych i średnich przedsiębiorstw: MŚP stanowią ponad 40 proc. wszystkich podmiotów zaangażowanych w wybrane wnioski, otrzymując blisko 20 proc. całkowitego wnioskowanego finansowania UE;
• równowaga między badaniami a rozwojem zdolności: 322 mln euro przeznacza się na finansowanie 31 projektów badawczych, a 845 mln euro – na sfinansowanie 30 dużych projektów mających na celu rozwój systemów i technologii na potrzeby zdolności obronnych;
• wsparcie na rzecz przełomowych technologii obronnych: ponad 5 proc. budżetu przeznaczone jest na finansowanie przełomowych pomysłów, które przyczynią się do radykalnej zmiany koncepcji i sposobu funkcjonowania obronności;
• spójność z priorytetami na szczeblu UE: a przede wszystkim stała współpraca strukturalna, przy czym połowa wybranych wniosków dotyczących rozwoju ma zostać ustanowiona w kontekście stałej współpracy.

Służby Komisji przejdą teraz do etapu przygotowywania umów o udzielenie dotacji z wybranymi konsorcjami wnioskodawców. Po pomyślnym zakończeniu przygotowań i przyjęciu przez Komisję decyzji o udzieleniu dotacji umowy o udzielenie dotacji zostaną podpisane, co planuje się jeszcze przed upływem bieżącego roku.

Kontekst

W czerwcu 2021 r. Komisja przyjęła pierwszy roczny program prac Europejskiego Funduszu Obronnego i opublikowała pierwszą serię 23 zaproszeń do składania wniosków. Obejmowały one11 zaproszeń ukierunkowanych na działania badawcze oraz 12 zaproszeń ukierunkowanych na działania rozwojowe. Łącznie zaproszenia odnoszą się do 37 zagadnień.

Europejski Fundusz Obronny (EFO) jest sztandarowym instrumentem Komisji mającym wspierać współpracę w dziedzinie obronności w Europie. Stanowi on uzupełnienie wysiłków państw członkowskich, promując współpracę między przedsiębiorstwami różnej wielkości i podmiotami badawczymi w całej UE. EFO wspiera konkurencyjne i oparte na współpracy projekty w dziedzinie obronności przez cały cykl prac badawczo-rozwojowych, koncentrując się przy tym na projektach prowadzących do opracowania najnowocześniejszych i interoperacyjnych technologii obronnych i elementów wyposażenia obronnego. Wspiera on również innowacje i zachęca MŚP do udziału w projektach transgranicznych. Projekty są wybierane w następstwie zaproszenie do składania wniosków, które określa się zgodnie z priorytetami w zakresie zdolności obronnych uzgodnionymi przez państwa członkowskie w ramach wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPBiO), a szczególnie w kontekście planu rozwoju zdolności (CDP).

Budżet EFO w cenach bieżących na lata 2021–2027 wynosi 7,953 mld euro. Ta pula środków finansowych jest podzielona na dwa filary:

• kwota 2,651 mld euro zostanie przeznaczona na finansowanie wspólnych prac badawczych w dziedzinie obronności, mających na celu stawienie czoła nowym i przyszłym zagrożeniom dla bezpieczeństwa; oraz
• kwota 5,302 mld euro zostanie przeznaczona na współfinansowanie wspólnych projektów w zakresie rozwoju zdolności.

Środki w wysokości 4–8 proc. budżetu EFO przeznaczone są na rozwój lub badania dotyczące technologii przełomowych, któremogą prowadzić do przełomowych innowacji w obszarze obronności.

EFO jest wdrażany poprzez roczne programy prac podzielone na 17 stabilnych (tematycznych i horyzontalnych) kategorii działań w okresie objętym wieloletnimi ramami finansowymi na lata 2021–2027. Obszary, na których koncentrują się programy, to:

• nowe wyzwania związane z kształtowaniem wielowymiarowego i całościowego podejścia do współczesnej przestrzeni walki zbrojnej, obejmujące takie kwestie jak wsparcie medyczne w dziedzinie obronności, zagrożenia chemiczne, biologiczne, radiologiczne i jądrowe, biotechnologia i czynniki ludzkie, przewaga informacyjna, zaawansowane bierne i aktywne czujniki, cyberprzestrzeń i przestrzeń kosmiczna;
• czynniki przyspieszające i umożliwiające w dziedzinie obronności w celu osiągnięcia kluczowego impulsu technologicznego dla EFO, które są istotne dla wszystkich rodzajów zdolności, takie jak transformacja cyfrowa, odporność energetyczna i transformacja środowiskowa, materiały i komponenty, przełomowe technologie i otwarte zaproszenia do składania wniosków w zakresie innowacyjnych i przyszłościowych rozwiązań obronnych, w tym specjalne zaproszenia dla MŚP;
• doskonałość w działaniach wojennych w celu zwiększenia zdolności i wspierania ambitnych systemów obrony w dziedzinach takich jak walka w powietrzu, obrona powietrzna i przeciwrakietowa, walka naziemna, ochrona i mobilność sił zbrojnych, walka na morzu, podwodne działania wojenne oraz symulacja i szkolenia.