Czym jest dziedzictwo kulturowe?
Są to pozostałości z przeszłości we wszystkich formach i aspektach – materialnych i niematerialnych oraz cyfrowych. W tym: pomniki i krajobrazy; doświadczenie, wiedza i kreatywne dzieła człowieka (tradycje ustne, festiwale, piosenki itp.). Kolekcje muzealne, biblioteki i archiwa (dzieła sztuki, książki, pamiątki, itp.), kroniki filmowe.
Celem Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego jest zachęcenie do uznania dziedzictwa europejskiego i dzielenia się nim jako wspólnym zasobem oraz zwiększenie świadomości o wspólnej historii i wartościach, które doprowadzi do wzmocnienia poczucia przynależności do Europy.
Rok Dziedzictwa Kulturowego będzie promował dziedzictwo kulturowe jako kluczowy element różnorodności kulturowej i dialogu międzykulturowego. Ważnym elementem będzie wkład dziedzictwa kulturowego do gospodarki i jego stosunków między UE a krajami trzecimi. Projekty i wydarzenia będą się odbywać na terenie całej Europy, zaś delegaci z Unii Europejskiej będą promować Rok Dziedzictwa Kulturowego poza granicami Unii.
Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego skierowany jest do wszystkich zainteresowanych, w szczególności do dzieci (10–15 lat), młodzieży (15–25 lat) oraz znawców i specjalistów zajmujących się dziedzictwem kulturowym. Za organizacje wydarzeń odpowiedzialne będą państwa członkowskie, władze regionalne i lokalne, społeczeństwo obywatelskie i organizacje międzynarodowe.
Kierownictwem Roku Dziedzictwa Kulturowego na poziomie krajowym będą koordynatorzy krajowi w Państwach Członkowskich, którzy otrzymają wsparcie ze strony Inwestorów: stoiska Creative Europe, przedstawicielstwa Komisji i Parlamentu Europejskiego, interesariusze dziedzictwa kulturowego, sektor kultury itp. Zaangażowane w projekt będą także, instytucje europejskie, takie jak: Komisja, Parlament, Rada UE, Europejska Służba Działań Zewnętrznych, Komitet Regionów i Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny. Będzie to wspólny wysiłek różnych departamentów Komisji z Dyrekcją Generalną ds. Edukacji i Kultury na czele, których zadaniem jest: edukacja, rozwój regionalny, spójność społeczna, środowisko, turystyka, badania naukowe, polityka audiowizualna itp. Zaplanowana jest ścisła współpraca z międzynarodowymi organizacjami, w tym UNESCO i Radą Europy.
Unia Europejska będzie odpowiedzialna za liczne wydarzenia, począwszy od inauguracji Roku na Europejskim Forum Kultury w dniach 7–8 grudnia 2017r. poprzez kampanie komunikacyjną i badanie Eurobarometru. Całkowity budżet to 8 milionów euro.
Do kluczowych wydarzeń w 2018 roku będą należały:
- Europejskie Forum Kultury – które odbywać się będzie 2 razy w roku, z czego forum odbywające się w grudniu 2017r. będzie okazją do inauguracji Roku Dziedzictwa Kulturowego
- Dni Europejskiego Dziedzictwa – obchodzone corocznie we wrześniu, są to tysiące wydarzeń, które umożliwiają dostęp do rzadko otwieranych obiektów, ponad 30 milionów uczestników każdego roku.
- Znak Dziedzictwa Europejskiego – przeznaczony dla europejskich obiektów o znaczeniu symbolicznym i historycznym. Od 2013r. oznaczono 29 obiektów.
- Europejskie Stolice Kultury 2018 – 2 miasta wybierane co roku, począwszy od 1985, podkreślanie bogactwa różnorodności kultur Europy.
Stolicami Kultury 2018: Valletta (Malta) oraz Leeuwarden (Holandia).
Dziesięć Inicjatyw Europejskich odpowiada czterem głównym celom:
- Zaangażowanie
- Wspólne dziedzictwo: dziedzictwo kulturowe należy do nas wszystkich.
- Dziedzictwo w szkole: dzieci odkrywające najcenniejsze skarby i tradycje Europy.
- Młodzież dla dziedzictwa: młodzi ludzie będący nową częścią dziedzictwa.
- Zrównoważony rozwój
- Dziedzictwo w okresie przejściowym: odnawianie terenów przemysłowych, religijnych, wojskowych i krajobrazó
- Turystyka i dziedzictwo: odpowiedzialna i zrównoważona turystyka wokół dziedzictwa kulturowego.
- Ochrona
- Pielęgnowanie dziedzictwa: opracowanie standardów jakości w zakresie interwencji w dziedzictwo kulturowe.
- Dziedzictwo zagrożone: walka z nielegalnym handlem dobrami kulturalnymi oraz minimalizowanie strat związanych z dziedzictwem kulturowym.
- Innowacyjność
- Umiejętnościci związane z ochroną dziedzictwa: lepsze wykształcenie i szkolenie dla tradycyjnych i nowych zawodów
- Wszystko dla dziedzictwa: wspieranie innowacji społecznych oraz udział ludzi i społeczności
- Nauka dla dziedzictwa: badania, innowacje, nauka i technologia na rzecz dziedzictwa
Czym jest Znak Dziedzictwa Europejskiego?
Znak Dziedzictwa Europejskiego jest wyróżnieniem przyznawanym obiektom dziedzictwa kulturowego, które odegrały szczególną rolę w kształtowaniu historii i kultury Europy lub rozwoju wartości stanowiących fundament integracji europejskiej.
Ogólnym celem Znaku Dziedzictwa Europejskiego (ZDE) jest wzmocnienie u obywateli europejskich, w szczególności u młodych ludzi, poczucia przynależności do Unii Europejskiej, w oparciu o wspólne wartości i elementy europejskiej historii i dziedzictwa kulturowego, a także uznanie walorów różnorodności krajowej i regionalnej oraz wzmocnienie wzajemnego zrozumienia i dialogu międzykulturowego.
Mając na uwadze powyższy cel, Znak Dziedzictwa Europejskiego jest przyznawany obiektom, które mają silną europejską wartość symboliczną i podkreślają wspólną historię Europy i budowania Unii Europejskiej oraz europejskie wartości i prawa człowieka będące fundamentem procesu integracji europejskiej.
Polskie obiekty uhonorowane Znakiem Dziedzictwa Europejskiego
- Unia Lubelska, zawarta między Polską i Litwą w 1569 roku – Kościół p. w. Św. Stanisława wraz z Klasztorem Dominikanów, Kościół św. Trójcy, pomnik Unii Lubelskiej;
- Historyczna Stocznia Gdańska – obiekty związane z powstaniem „Solidarności”;
- Konstytucja 3 Maja;
- Cmentarz wojenny nr 123 – Łużna-Pustki z okresu I wojny światowej.
