Czystsze miasta
Liderzy w tej dziedzinie, tacy jak Austria, Niemcy i Holandia, w dużej mierze spełniają minimalne normy unijne dotyczące oczyszczania ścieków, a kilka innych państw jest już bliskich ich spełnienia. Nowe państwa członkowskie, które zaczynały na niższym poziomie, również ulepszyły odprowadzanie i oczyszczanie ścieków pomimo niższego stopnia zgodności z wymogami. Postępy te poczyniono ze znaczącym wsparciem inwestycyjnym UE w wysokości 14,3 mld euro w latach 2007–2013.

Komisarz ds. środowiska Janez Potočnik powiedział: – Oczyszczanie ścieków jest jednym z podstawowych sprawdzianów dla społeczeństwa: czy sprzątamy po sobie, czy też zanieczyszczamy środowisko, od którego jesteśmy zależni? Z ulgą stwierdzam, że tendencje są pozytywne, i jestem szczęśliwy, widząc, że działania Komisji – wsparcie finansowe w połączeniu z podejmowanymi w razie konieczności zdecydowanymi działaniami prawnymi – opłaciły się obywatelom UE.

Ze sprawozdania wynika, że przeważająca większość (91 proc.) zanieczyszczeń z wielkich miast UE jest oczyszczana zgodnie z zaostrzonymi wymogami, co oznacza duży postęp w porównaniu z sytuacją w poprzednim sprawozdaniu (77 proc.).

Ponadto lepsze oczyszczanie wody i mniejsza ilość nieoczyszczonych ścieków uwalnianych do środowiska również niewątpliwie poprawiły jakość wody w kąpieliskach. Na początku lat dziewięćdziesiątych XX w. jedynie około 60 proc. kąpielisk miało wodę doskonałej jakości, natomiast dzisiaj odsetek ten wynosi 78 proc.

Na mocy przepisów UE ustanowionych w 1991 r. państwa członkowskie muszą posiadać systemy odprowadzania ścieków komunalnych i mają obowiązek zagwarantować, że woda wprowadzana do tych systemów poddawana jest właściwemu „wtórnemu” oczyszczaniu w celu usunięcia zanieczyszczeń. Ścieki wprowadzane do wrażliwych obszarów (takich jak kąpieliska lub zbiorniki wody pitnej) muszą być poddawane dodatkowemu oczyszczaniu o bardziej rygorystycznym charakterze.

Najnowsze sprawozdanie obejmuje lata 2009–2010. Najważniejsze ustalenia są następujące:

Wskaźniki odprowadzania ścieków utrzymywały się na bardzo wysokim poziomie, a 15 państw członkowskich odprowadzało 100 proc. zanieczyszczeń. Wszystkie państwa utrzymały lub poprawiły swoje wcześniejsze wyniki, chociaż w Bułgarii, na Cyprze, w Estonii, na Łotwie i w Słowenii wskaźniki zgodności z wymogami nadal wynoszą poniżej 30 proc.
Wskaźniki zgodności z wymogami dotyczące oczyszczania wtórnego wynoszą 82 proc. , co stanowi wzrost o cztery punkty w stosunku do danych z poprzedniego sprawozdania. Pojawiły się jednak ogromne różnice między państwami UE-15, w których wskaźniki te wynosiły 90–100 proc., a państwami UE-12, gdzie średni wskaźnik zgodności z wymogami wyniósł 39 proc.
Ogólny wskaźnik bardziej rygorystycznego oczyszczania, mającego na celu przeciwdziałanie eutrofizacji lub zmniejszenie zanieczyszczenia bakteriologicznego, które mogłyby mieć wpływ na zdrowie ludzkie, wyniósł 77 proc. Państwa członkowskie UE-12 osiągnęły średnio zaledwie 14 proc., natomiast Austria, Niemcy, Grecja i Finlandia zapewniły 100 proc. zgodności z wymogami.
-Odsetek terytorium UE wyznaczonego jako obszar wrażliwy zwiększył się o dwa punkty w stosunku do poprzedniego sprawozdania, osiągając niemal 75 proc. Największy wzrost nastąpił we Francji i w Grecji.

Ze sprawozdania wynika, że przeważająca większość (91 proc.) zanieczyszczeń z wielkich miast UE jest oczyszczana zgodnie z zaostrzonymi wymogami, co oznacza duży postęp w porównaniu do sytuacji w poprzednim sprawozdaniu (77 proc.). W załączniku do sprawozdania, gdzie porównano sytuację 27 stolic europejskich, pojawiło się jednak następujące zastrzeżenie: zaledwie 11 z 27 miast posiada odpowiednie systemy odprowadzania i oczyszczania, mimo że normy ustanowiono ponad 20 lat temu.

Kontekst

Wszystkie duże i małe miejscowości w całej Unii Europejskiej mają obowiązek odprowadzać i oczyszczać swoje ścieki komunalne na mocy dyrektywy dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych. Nieoczyszczone ścieki mogą być zanieczyszczone szkodliwymi bakteriami i wirusami, a tym samym stwarzać zagrożenie dla zdrowia publicznego. Zawierają one również takie składniki pokarmowe jak azot i fosfor, które mogą zanieczyszczać wody słodkie i środowisko morskie, ponieważ sprzyjają nadmiernemu wzrostowi alg, które hamują rozwój innych organizmów – proces ten zwany jest eutrofizacją.

Dyrektywa stanowi o biologicznej obróbce ścieków zwanej „oczyszczaniem wtórnym”, a w zlewniach obszarów szczególnie wrażliwych – o bardziej rygorystycznym oczyszczaniu. W przypadku państw członkowskich UE-15 wszystkie terminy określone w dyrektywie wygasły, ale terminy dla państw członkowskich UE-12 są przedłużone i ostatni upływa w 2018 r.

Fundusz Spójności oraz Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego odgrywają ważną rolę we wdrażaniu dyrektywy. W 2009 r. na projekty dotyczące infrastruktury ściekowej przyznano 3,5 mld euro, a w 2010 r. – 9,7 mld euro, w tym 3,3 mld euro otrzymała Polska, 1,2 mld euro przyznano Rumunii, a 600 mln euro –Węgrom. W całym okresie programowania 2007–2013 wkład UE w inwestycje związane z oczyszczaniem ścieków szacuje się na około 14,3 mld euro.

Wskaźniki zgodności z wymogami były wyższe w sytuacji gdy odzyskiwano koszty i gdy stosowano zasadę „zanieczyszczający płaci”. Komisja działa na rzecz przestrzegania wymogów, prowadząc stały dialog i, w razie potrzeby, wszczynając postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, w tym niektóre już w 1997 r. Postępowania takie przeciwko 10 państwom członkowskim są nadal w toku.

źródło i więcej informacji: Link