30 marca 2019 r. Wielka Brytania opuści UE i stanie się „państwem trzecim”. Skutki tego aktu będą odczuwalne dla obywateli, przedsiębiorstw i administracji zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i w UE. Dotyczyć one będą takich kwestii jak nowe kontrole na zewnętrznej granicy UE z Wielką Brytanią, ważność wydanych przez to państwo licencji, certyfikatów i zezwoleń oraz różne przepisy dotyczące przekazywania danych.
W opublikowanym komunikacie wezwano państwa członkowskie i podmioty prywatne do zintensyfikowania przygotowań w odpowiedzi na apel wystosowany w zeszłym miesiącu apel Rady Europejskiej (art. 50) o przyspieszenie prac przygotowawczych na wszystkich szczeblach i pod kątem wszystkich możliwych scenariuszy.
Mimo że UE pracuje nieprzerwanie, aby doprowadzić do porozumienia gwarantującego uporządkowane wystąpienie, wystąpienie to z pewnością spowoduje zakłócenia – na przykład w łańcuchach dostaw – bez względu na to, czy dojdzie do takiego porozumienia. Ponieważ nadal nie ma pewności co do istnienia ratyfikowanej umowy o wystąpieniu w dniu 30 marca 2019 r. ani co do jej ewentualnego kształtu, trwają przygotowania tak, aby instytucje UE, państwa członkowskie i podmioty prywatne były gotowe do wystąpienia Wielkiej Brytanii z UE. W każdym przypadku, nawet jeśli osiągnięte zostanie porozumienie, po swoim z wystąpieniu z UE Wielka Brytania nie będzie już państwem członkowskim i w związku z tym nie będzie już miała tych samych praw, co członkowie UE. Przygotowanie się do zmiany statusu Wielkiej Brytanii na status „państwa trzeciego” ma zatem kapitalne znaczenie nawet w przypadku osiągnięcia porozumienia między UE a Wielką Brytanią.
Niezbędne działania nie należą jednak wyłącznie do odpowiedzialności instytucji UE. Jest to wspólny wysiłek na szczeblu unijnym, krajowym i regionalnym, przy czym angażuje on zwłaszcza przedsiębiorstwa i inne podmioty prywatne – każdy musi teraz zintensyfikować przygotowania do wszystkich scenariuszy i wziąć odpowiedzialność za swoją własną sytuację.
Kontekst
W dniu 29 marca 2017 r. Wielka Brytania powiadomiła Radę Europejską o zamiarze wystąpienia z Unii Europejskiej. Całe unijne prawo pierwotne i wtórne przestanie obowiązywać w odniesieniu do Wielkiej Brytanii od dnia 30 marca 2019 r. od godz. 00.00 czasu środkowoeuropejskiego („data wystąpienia”), chyba że w ratyfikowanej umowie o wystąpieniu zostanie ustalona inna data albo jeśli Rada Europejska, działając zgodnie z art. 50 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej i w porozumieniu z Wielką Brytanią, zdecyduje jednomyślnie, że Traktaty przestaną obowiązywać to państwo od późniejszej daty. Wielka Brytania stanie się wtedy „państwem trzecim”.
W związku z tym zainteresowane strony, a także organy krajowe i unijne muszą przygotować się na dwa możliwe główne scenariusze:
- jeżeli umowa o wystąpieniu zostanie ratyfikowana przed dniem 30 marca 2019 r., prawo UE przestanie obowiązywać w stosunku do Wielkiej Brytanii i w tym państwie w dniu 1 stycznia 2021 r., tj. po upływie 21-miesięcznego okresu przejściowego;
- jeżeli natomiast umowa o wystąpieniu nie zostanie ratyfikowana przed dniem 30 marca 2019 r., nie będzie okresu przejściowego, a prawo UE przestanie obowiązywać w stosunku do Wielkiej Brytanii i w tym państwie od dnia 30 marca 2019 r. Ten drugi scenariusz określa się mianem „twardego brexitu”.
W ciągu ostatniego roku Komisja dokonała przeglądu całego dorobku prawnego Unii (jej przepisów prawnych) w celu zbadania, czy konieczne są jakiekolwiek zmiany w związku z wystąpieniem Wielkiej Brytanii z UE. W tym celu Komisja przyjęła (i przyjmie w razie potrzeby) konkretne, ukierunkowane wnioski ustawodawcze, aby zapewnić sprawne funkcjonowanie przepisów UE w Unii 27 państw po wystąpieniu Wielkiej Brytanii. Komisja opublikowała również ponad 60 zawiadomień dotyczących gotowości konkretnych branż, mających na celu poinformowanie opinii publicznej o konsekwencjach wystąpienia Wielkiej Brytanii przy braku umowy o wystąpieniu. Ponadto do dnia 30 marca 2019 r. dwie agencje z siedzibą w Londynie – Europejska Agencja Leków i Europejski Urząd Nadzoru Bankowego – a także inne organy mające siedzibę w Wielkiej Brytanii, takie jak centrum monitorowania bezpieczeństwa systemu Galileo, opuszczą to państwo. Ponownie rozdzielone będą również musiały zostać niektóre zadania wykonywane dotąd przez brytyjskie władze.
Prace Komisji w zakresie gotowości są koordynowane przez Sekretariat Generalny Komisji.
Dodatkowe informacje:
- Tekst komunikatu
- Wykaz oczekujących na rozpatrzenie inicjatyw ustawodawczych w zakresie „gotowości”
- Strona internetowa Komisji Europejskiej na temat przygotowań do brexitu (zawierająca „zawiadomienia dotyczące gotowości na brexit”)
- Posiedzenie Rady Europejskiej (art. 50) – konkluzje z dnia 29 czerwca 2018 r.)
- Wytyczne Rady Europejskiej (art. 50) co do ram przyszłych stosunków UE–Wielka Brytania (z dnia 23 marca 2018 r.)
