3. Ponadnarodowy Dialog Obywatelski pomiędzy Polską i Szwecją

24 kwietnia 2019 roku odbył się 3. Ponadnarodowy Dialog Obywatelski pomiędzy Polską i Szwecją zorganizowany przez Punkt Informacji Europejskiej Europe Direct – Gdańsk, Punkt Informacji Europejskiej Europe Direct – Karlskrona oraz Komisję Europejską. Gospodarzem miejsca wydarzenia był prom pomiędzy Gdynią i Karlskroną. W spotkaniu wzięło udział 131 uczestników – 37 ze Szwecji oraz 94 z Polski.

Spotkanie, które rozpoczęło się o godz. 09:30 otworzyli kierownicy Punktów Informacji Europejskiej Europe Direct – Gdańsk oraz Karlskrona – Jarosław Sikorski i Eva Magnusson Larsson, którzy powitali na promie przybyłych gości.

Pierwszym punktem Dialogu było wystąpienie Dyrektora Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce dr. Marka Prawdy, który przedstawił istotę zbliżających się wyborów do Parlamentu Europejskiego. W swoim przemówieniu mówił, że wśród Europejczyków panuje obawa zarówno przed tym, co miało miejsce w przeszłości (wojny) oraz tym, co będzie w przyszłości. Omówił także proces decyzyjny w Radzie i Parlamencie Europejskim, a także przedstawił proces wyboru nowego Przewodniczącego Komisji Europejskiej. Dyrektor Prawda wskazał na fakt, iż trudno będzie zbudować większość w nowym PE w oparciu o istniejącą koalicję partii. Potrzebni będą nowi sojusznicy, np. liberałowie. Istotnym czynnikiem skłaniającym Europejczyków do udziału w zbliżających się wyborach jest kumulacja kryzysów i zagrożeń na świecie. Stąd też niezwykle ważna będzie frekwencja. Marek Prawda zaznaczył również, że wybory europejskie były zawsze wyborami drugiej kategorii a istniejący klimat społeczny raczej nie sprzyjał do udziału w nich. W przypadku Polski majowe wybory stanowić będą wstęp do jesiennych wyborów parlamentarnych a ich ważność dodatkowo spowodowana jest polaryzacją polskiej sceny politycznej. Będą swego rodzaju testem nastrojów społecznych panujących w kraju w zakresie polityki migracyjnej i innych kluczowych spraw związanych z całą Europą, mówił Marek Prawda. Dodatkowym bodźcem do udziału w nadchodzących w wyborach dla niektórych Europejczyków będzie wyrażenie sprzeciwu rządzącemu establishmentowi. Dylemat, przed którym stoją obywatele państw członkowskich sprowadza się do odpowiedzi na pytanie: Jakiej Europy chcemy? Wybory będą przede wszystkim odpowiedzią na kwestie związane z praworządnością, lekcją wynikającą z Brexitu, a także z ostatnich wyborów w Stanach Zjednoczonych. Nie budzi jednak wątpliwości konieczność reformy Unii Europejskiej, podkreślił dyrektor Prawda. Kolejnym aspektem poruszonym w przemówieniu była tożsamość europejska. Unii Europejskiej nie zależy na zwalczaniu tożsamości narodowych państw członkowskich. Obie tożsamości: narodowa i europejska mogą się wzajemnie uzupełniać. Różnice między krajami Wspólnoty powinny być siłą projektu europejskiego, dlatego trzeba obecnie nauczyć się lepszego zarządzania różnorodnością. Wyzwaniem, przed którym stoi dzisiaj Unia Europejska jest umiejętność odgadywania potrzeb jej obywateli i rozwiązywanie problemów. Marek Prawda jednocześnie stwierdził, że nie ma obecnie powrotu do tej Unii, która była kiedyś. Nowi członkowie, nowe problemy i nowa rzeczywistość wymaga od UE, aby szła z duchem czasu. Podczas wystąpienia dyrektor PKE wskazał także na istotną rolę UE w procesie pomocy rozwojowej. Unia Europejska przeznaczyła na ten cel ok. 87 mld dolarów, podczas gdy USA wydały prawie trzykrotnie mniej (ok. 31 mld dolarów). Na koniec swojego przemówienia dr Marek Prawda wskazał na istotną rolę praworządności w budowaniu idei projektu europejskiego. Coraz większe znaczenia przypisuje się wartościom unijnym w każdym aspekcie jej funkcjonowania. Nie można mówić o wspólnym rynku europejskim bez wspólnych idei i wartości. Unia Europejska jest wspólnotą normatywną, a praworządność ma dla niej kluczowe znaczenie, podsumował dyrektor Prawda. Wybory Europejskie 2019 można zatem nazwać wydarzeniem paneuropejskim.

Następnym punktem spotkania było zaprezentowanie idei Partnerstwa Wschodniego przez Krzysztofa Łątkę – Dyrektora Wydziału Projektów Nieinwestycyjnych Urzędu Miasta Lublin oraz Serhiya Gemberg – Dyrektora Wydziału Rozwoju Strategicznego oraz Inwestycji Urzędu Miasta Równe (Ukraina). W swojej prezentacji Krzysztof Łątka podkreślił znaczenie tej polsko-szwedzkiej inicjatywy jako ważnej w budowaniu relacji pomiędzy Unią Europejską i państwami Wschodu. Ideą Partnerstwa Wschodniego było niedopuszczenie do przeniesienia Muru Berlińskiego na granice zewnętrzne UE tak, aby Ukraina i inne państwa bloku wschodniego były blisko Wspólnoty. W ramach współpracy polsko-ukraińskiej tworzy się wiele projektów biznesowych i kulturowych mających na celu budowanie strategii rozwoju oraz zaprezentowanie dobrych praktyk. Prelegenci podkreślili, że silna i bezpieczna Ukraina to także silna i bezpieczna Unia Europejska, a także doskonała motywacja do rozwoju Wspólnoty. Wsparcie i pomoc finansowa pochodząca z Funduszy Europejskich zapobiegły kryzysowi finansowemu Ukrainy i pozwoliły na stabilizację ukraińskiej gospodarki. Zaznaczono, że oprócz wsparcia finansowego i militarnego istotne jest, aby przekazywać krajom Partnerstwa Wschodniego unijne wartości jako podstawę do integracji z UE. Ponadto Ukraina stanowi olbrzymi rynek zbytu dla państw członkowskich Unii. Przedstawiciele obu miast zauważyli, że sytuację na Ukrainie można porównać do Cypru, gdzie kwestie terytorialne również nie są ustabilizowane, a jednak Cypr jest członkiem UE. Unia Europejska tym różni się od USA i NATO, że oferuje tzw. soft power, a nie zbrojne rozwiązywanie konfliktów. Obaj prelegenci uznali, iż ważne jest to, co leży u fundamentów UE, czyli pokój w całej Europie.

Po tej części nastąpiła seria pytań uczestników Dialogu do ekspertów reprezentujących Komisję Europejską i Partnerstwo Wschodnie. Wśród zadanych pytań poruszono m.in. sytuację organizacji pozarządowych na Ukrainie, proces migracyjny obywateli Ukrainy do Polski, politykę rowerową obu państw, a także kwestie problemu korupcji u naszych wschodnich sąsiadów.

Po krótkiej przerwie uczestnicy zostali podzieleni na 4 grupy dyskusyjne, podczas których mieli możliwość zabrania głosu i wyrażenia swojej opinii w sprawach ważnych dla przyszłości Unii Europejskiej:

Grupa 1: Gospodarka i budżet

Grupa 2: Bezpieczeństwo

Grupa 3: Ekologia, środowisko i nowe technologie

Grupa 4: Zatrudnienie i sprawy wewnętrzne UE.

Zdaniem każdej grupy było znalezienie odpowiedzi na 4 pytania tematycznie związane z każdym panelem dyskusyjnym.

Pierwszy panel dyskusyjny pt. „Gospodarka i budżet” poprowadziła Marta Witkowska, politolog, ekspert Team Europe i kierownik Zakładu Prawa i Instytucji Europejskich Uniwersytetu Warszawskiego.

Uczestnicy panelu zostali podzieleni na cztery grupy robocze, z których każda zajmowała się jednym z czterech zagadnień:

Czy podatek od dochodów finansowych powinien wpływać do budżetu UE?
Czy powinien nastąpić większy wzrost wieloletniego budżetu UE na okres 2021-2027?
Czy UE powinna zacieśnić stosunki handlowe ze Stanami Zjednoczonymi?
Czy unijni decydenci powinni podjąć działania w celu ograniczenia eksportu z Chin na rynek UE?

W pierwszej części warsztatu moderatorka omówiła zawartość merytoryczną postawionych pytań.

Budżet Unii Europejskiej jest jednoroczny i zrównoważony. Nie występuje w nim zadłużenie obserwowane w budżetach narodowych. Głównymi składowymi unijnego budżetu są: składka członkowska, która stanowi 68 % oraz wpływy z VAT (11%). Głównymi wydatkami są wydatki związane z polityką rolną (59,28 mld euro) i funduszami spójności (55,53 mld euro). W stosunku do niektórych państw członkowskich w budżecie uwzględniono pewne korekty, jak np. rabat brytyjski, korekty ryczałtowe czy obniżone stawki VAT. Wśród propozycji reform pojawia się: uproszczenie zasad budżetowania na bardziej przejrzyste, sprawiedliwe i demokratyczne, 20% dochodów z systemu handlu uprawnieniami do emisji CO₂, 3% stawka od nowej wspólnej podstawy opodatkowania osób prawnych czy obliczanie składki członkowskiej na podstawie ilości odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych (0,8 euro/kg).

Wieloletnie Ramy finansowe to pięcioletni plan ułatwiający utrzymywanie dyscypliny budżetowej i gwarantujący wykonanie celów. WRF otrzymały formę aktów prawnie wiążących po Traktacie z Lizbony. Uchwalane są przez Radę za zgodą Parlamentu Europejskiego w specjalnej procedurze ustawodawczej.

W zakresie stosunków UE-USA moderatorka podkreśliła zbieżność interesów w relacjach z innymi podmiotami w dziedzinie bezpieczeństwa, klimatu, fake newsów czy multilateralizmu. Gospodarki UE i USA stanowią w przybliżeniu 50% światowego PKB, co potwierdza ich kluczową rolę w handlu światowym (1/3 światowego handlu). Unia Europejska jest głównym partnerem handlowym Stanów Zjednoczonych, a towary z USA stanowią 20% całkowitego eksportu do UE. Podkreślono, że oba państwa są największymi inwestorami na świecie.

W kontekście współpracy UE-Chiny zaznaczono, iż UE jest największym partnerem handlowym Chin, a Chiny są drugim po USA największym partnerem handlowym UE. Wśród głównych problemów spornych leżących na przeszkodzie dobrej współpracy wskazano przede wszystkim łamanie norm międzynarodowych i zasad wolnego handlu przez ChRL. Jednocześnie podkreślono, iż oba państwa łączą takie kwestie jak: walka z terroryzmem i cyberterroryzmem oraz sytuacja w Korei Północnej i jej denuklearyzacja. Wśród towarów eksportowanych z Chin do Unii Europejskiej pierwsze miejsca zajmują przede wszystkim maszyny i urządzenia transportowe (57%) oraz produkty chemiczne (11%).

Wyniki

W grupie I zdecydowana większość uczestników opowiedziała się przeciwko wprowadzeniu podatku od dochodów finansowych. Swoją decyzję uczestnicy uargumentowali następującymi stwierdzeniami:

– obecnie jest wystarczająco dużo źródeł wpływów do budżetu UE;

– negatywny wpływ na przedsiębiorczość (wzrost kosztów dla MŚP) i korzystanie z usług bankowych;

– zniechęcenie obywateli UE do zakładania przedsiębiorstw;

– strach przed dodatkowym podatkiem od przedsiębiorstw i obywateli UE może pogłębić nastroje eurosceptyczne;

– przedsiębiorstwa wpłacające dodatkowy podatek do budżetu UE niwelowałyby swoje oszczędności, co doprowadziłoby do spowolnienia gospodarki i braku środków na inwestycje;

– celem Unii Europejskiej miała być współpraca gospodarcza, a nie pogłębiająca się polityka fiskalna;

– proces wyrównywania dysproporcji ekonomicznych pomiędzy państwami mógłby być spełniony w inny sposób, niedotyczący bezpośrednio osób prawnych.

Znalazły się jednakże głosy „za” wprowadzeniem takiego podatku, gdyż stanowiłoby to większy wpływ środków do budżetu UE. Ponadto im silniejsza UE tym silniejsze państwa członkowskie i więcej środków finansowych do rozdysponowania na różne cele, np. inteligentny rozwój, badania i nowe technologie.

W grupie II wszyscy uczestnicy opowiedzieli się przeciwko zwiększeniu wieloletniego budżetu UE. Wśród argumentów pojawiły się:

– państwa członkowskie będą musiały płacić większe składki do unijnego budżetu;

– Brexit zobliguje państwa członkowskie do uzupełnienia budżetu UE o składkę brytyjską;

– cele polityk unijnych powinny być dostosowane do budżetu, a nie odwrotnie;

– nie można dopuścić do sytuacji zadłużenia UE.

Zauważono także, iż rozwijające się gospodarki państw członkowskich powinny automatycznie wspierać w większym stopniu budżet UE, co skutkowałoby wzrostem wpływów do unijnego budżetu.

W grupie III opinia uczestników była podzielona. 4 opinie sugerowały konieczność zacieśnienia współpracy handlowej ze Stanami Zjednoczonymi:

– pozytywny wpływ na rozwój gospodarczy UE i USA;

– USA to silny sojusznik i ważny eksporter dla UE;

– możliwość przeciwstawienia się innym światowym potęgom gospodarczym, takim jak: Chiny czy Rosja;

– USA i UE mają największą więź gospodarczą na świecie, co gwarantuje globalną stabilność.

Tyle samo pojawiło się argumentów przeciwnych zacieśnieniu stosunków handlowych z USA:

– analizując obecny wskaźnik eksportu można stwierdzić, iż dotychczasowe relacje UE-USA są wystarczające;

– Unia Europejska stanie się uzależniona od gospodarki amerykańskiej;

– Prezydent USA Donald Trump prowadzi politykę „America First”, co negatywnie przekłada się na korzyści dla UE;

– Stany Zjednoczone nie traktują UE jako równego partnera, o czym świadczy obniżenie rangi dyplomatycznej przedstawicielstwa UE w Waszyngtonie.

W grupie IV wszyscy uczestnicy opowiedzieli się za ograniczeniem eksportu z Chin na rynek UE. Grupa stwierdziła, że gospodarka UE nie jest w stanie zahamować napływu towarów z Chin, który stanowi coraz większy udział w unijnym imporcie. Ponadto jakość importowanych towarów jest relatywnie niska. Dlatego też UE powinna wprowadzić dodatkowe narzędzia kontroli produktów pochodzących z ChRL.

Drugi panel dyskusyjny pt. „Bezpieczeństwo” poprowadził Spasimir Domaradzki, politolog, ekspert Team Europe i ekspert w zakresie stosunków międzynarodowych Uczelni Łazarskiego w Warszawie.

Uczestnicy panelu zostali podzieleni na 4 podgrupy. Ich zadaniem było stworzenie jednej, wspólnej odpowiedzi na pytanie, które zostało im przydzielone przez prowadzącego.

Czy osoby ubiegające się o azyl powinny być relokowane w różnych krajach UE w oparciu o system kwot?

PROBLEM: wspólna polityka azylowa, próba rozwiązania problemu migracyjnego.

Obecna polityka nie odpowiada aktualnej sytuacji w tej kwestii

Czy kraje UE powinny mieć możliwość ponownego wprowadzenia kontroli granicznych w strefie Schengen?

PROBLEM: realizacja swobodnego przepływu ludzi

Czy Europejska Unia Obronna powinna ostatecznie doprowadzić do utworzenia Europejskich Sił Zbrojnych?

PROBLEM: przyszłość integracji europejskiej oraz odpowiedź na pytanie: czym w przyszłości ma być Unia Europejska?

Od kryzysu w Ukrainie pojawia się wizja wzmocnienia militariów, jeżeli chcemy aby Unia Europejska przetrwała.

Czy UE powinna zakończyć politykę sankcji gospodarczych wobec Rosji?

PROBLEM: nie wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej, popierają sankcję nałożone na Rosję, a tym bardziej dalsze ich zaostrzanie (jedność Unii Europejskiej)

Na początku, każdy uczestnik w grupie miał za zadanie napisać swoją własną opinię/odpowiedź na dane pytanie. Następnie zadaniem uczestników było porównanie swoich opinii z innymi osobami z grupy i mimo różnic, stworzenie jednej, spójnej odpowiedzi na zadane wcześniej pytanie. Dyskusja wśród uczestników była burzliwa, ale ostatecznie udało się dojść do jednej, wspólnej opinii na dany temat.

Wyniki

Podgrupa I stwierdziła, że nie jest to dobry pomysł, aby osoby ubiegające się o azyl relokować w różnych krajach, ponieważ może to prowadzić do rozbicia rodzin. Ludzie powinni mieć prawo wyboru kraju, w którym chcą się osiedlić. Grupa powołała się na prawo wolności wyboru, które jest przypisane każdemu człowiekowi. Przyjmowanie uchodźców nie powinno zależeć od statusu ani gospodarki kraju.

Podgrupa II stwierdziła, iż widzi wady i zalety możliwości powrotu kontroli granicznych w strefie Schengen. Za plus takiej sytuacji, uznano lepszą kontrolę przemytu broni, narkotyków oraz substancji niebezpiecznych, natomiast za minus uznano ograniczenie wobec obywateli Unii Europejskiej swobody przemieszczania się po krajach zjednoczonych. Grupa zauważyła, że konieczne jest wzmocnienie granic zewnętrznych Wspólnoty, aby zapobiegać nielegalnej migracji.

Podgrupa III jednoznacznie uznała, że należało by stworzyć wspólną, europejską armię, ponieważ kraje UE same w sobie są militarnie słabe. Uczestnicy panelu przedstawili również zamysł, jak powinno to wyglądać: ilość żołnierzy powinna być zależna od liczby ludności w danym kraju wspólnoty; armia powinna by finansowana z budżetu UE; siły zbroje UE powinny być niezależne. Uczestnicy stwierdzili, że armia UE, mogłaby się stać konkurencją, dla takich wojsk jak: amerykańskie, chińskie czy rosyjskie, jak również uznali, że silna armia „ułatwia negocjacje” oraz jest dobrym partnerem w interesach międzynarodowych.

Podgrupa IV najszybciej objęła wspólny kierunek udzielenia odpowiedzi. Zarówno Szwedzi, jak i Polacy jednoznacznie opowiedzieli się za tym, aby sankcję wobec Rosji utrzymać, a nawet je pogłębiać. Uczestnicy uznali, że agresja militarna nie jest sposobem na rozwiązywanie problemów. Stwierdzili również, w odniesieniu do wspólnej polityki krajów UE, że solidarność międzynarodowa wymaga wyrzeczeń oraz, że łamanie prawa międzynarodowego wymaga stanowczych i konsekwentnych reakcji państw członkowskich. Uznano również, że obecne sankcje są omijane na najwyższym szczeblu politycznym. Należy w ramach UE dążyć do uniezależnienia państw członkowskich od zasobów naturalnych z Rosji, jak również wyeliminować wpływ rosyjskiego lobby na politykę UE. Uczestnicy panelu uznali jednogłośnie, że Unia Europejska powinna osłabiać ekonomicznie Federację Rosyjską, a ewentualne straty gospodarcze wynikające z takiej polityki powinny być rekompensowane państwom członkowskim z budżetu unijnego.

Trzeci panel dyskusyjny pt. „Ekologia, środowisko i nowe technologie” poprowadziły Sylwia Mrozowska oraz Barbara Kijewska z Instytutu Politologii Uniwersytetu Gdańskiego.

Uczestnicy zostali losowo przydzieleni do czterech grup tematycznych, tak aby w każdej grupie skład był dwunarodowościowy. Przygotowano cztery karty pracy odpowiadające czterem problemom tematycznym, jak:

Czy powinien istnieć podatek od firm wykorzystujących roboty jako sposób na wsparcie systemu zabezpieczenia społecznego?

Problem: Wzrost robotyki na rynku pracy nastąpi w chwili kiedy koszty automatyzacji będą niższe niż koszty zatrudnienia człowieka. Automatyzacja rynku pracy zmieni relacje społeczne, ekonomiczne i przekształci rynek zatrudnienia (bezrobocie technologiczne). Automatyzacja pracy zwiększy udział czasu wolnego (bez pracy) wśród Europejczyków. Pojawi się problem zabezpieczenia społecznego.

Czy Unia Europejska powinna wprowadzić kary dla państw członkowskich UE, które nie przestrzegają unijnych przepisów dotyczących traktowania zwierząt?

Problem: Warunki hodowli i uboju zwierząt wpływają na bezpieczeństwo żywności. Dobrostan zwierząt przekłada się na jakość żywności. Prawem konsumenta jest dostęp do produktów mięsnych spełniających kryteria jakości (zdrowe produkty, bezpieczeństwo produkcja, przeciwdziałanie cierpieniu zwierząt).

Czy unijni decydenci powinni wspierać szybsze wycofywanie dotacji dla paliw kopalnych?

Problem: W XXI w. wkraczamy z ograniczonymi zasobami paliw kopalnych i groźbą zmian klimatycznych spowodowanych emisją dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych powstających podczas eksploatacji paliw kopalnych. W świecie rośnie zapotrzebowanie na energię elektryczną, dostęp do zasobów naturalnych jest ograniczony, a państwa członkowskie różnią się poziomem możliwości i zaawansowania wdrażania technologii OZE.

Czy UE powinna wydawać więcej pieniędzy na wsparcie drobnych rolników w obliczu niestabilności cen produktów rolnych?

Problem: Wspólna Polityka Rolna (WPR) jest jedną z najstarszych polityk UE, której celem jest wsparcie finansowe dla obszarów wiejskich i produkcji rolnej. Rolnictwo jest szczególnym sektorem gospodarki unijnej, które ma zapewnić samowystarczalność UE w zakresie produktów rolnych. UE wspiera produkcję rolną pochodzącą z państw członkowskich.

Na wstępie prowadzące przedstawiły metodę pracy i wprowadziły do zagadnienia. Uczestnicy po zapoznaniu się z problemem poproszeni zostali do wyrażenia i zapisania na karteczkach post-it swojej opinii, a następnie przedyskutowania i uzgodnienia w grupie wspólnego stanowiska. Na koniec każda z grup zaprezentowała publicznie swoje stanowisko. Celem warsztatów było sprowokowanie dyskusji w grupie oraz poznanie opinii uczestników. Tematy do dyskusji stanowiły pytania, które sformułowała Komisja Europejska.

Wyniki

W grupie I zdecydowana większość (3/4) uważała, że zyski z automatyzacji pracy powinny być opodatkowane celem zabezpieczenia społecznego. Zwrócono uwagę na znaczenie pracy dla człowieka w wymiarze nie tylko ekonomicznym ale i społecznym. Podkreślano etyczne aspekty aktywności ekonomicznej. Towarzyszyły temu obawy o niesprawiedliwy podział zysków i uprzywilejowaną pozycję dużych korporacji technologicznych. Uczestnicy widzieli problem niesprawiedliwości podatkowej, ucieczek do rajów podatkowych i ograniczonym wpływie obywatela w tym zakresie. Znalazły się też dwa głosy, które wskazały, że opodatkowanie firm opierających się na automatyzacji spowolni rozwój technologiczny i zniechęci inwestorów do angażowania środków na kontynencie. Nałożenie podatków przyczyni się do utraty atrakcyjności inwestycyjnej Europy. W dyskusji widoczna była świadomość postępującej cyfrowej technicyzacji wszystkich sfer życia człowieka.

W grupie II wszyscy uczestnicy opowiedzieli się za wprowadzeniem kar dla państw lub przedsiębiorstw, które nie przestrzegają unijnych przepisów dotyczących traktowania zwierząt. Zdecydowanie uważali, że powinna być wspólna, określona przez Unię koncepcja traktowania zwierząt. Jeśli prawo krajowe jest niezgodne z założeniami unijnymi to powinno ponieść karę finansową. Postulowano zwiększenie nadzoru instytucji unijnych w zakresie kontroli producentów i hodowców zwierząt.

W grupie III opinia uczestników była podzielona. 6 opinii zdecydowanie opowiadało się za odstąpieniem od dotowania wydobycia paliw kopalnych. Zwracano szczególną uwagę na związek paliw kopalnych a zdrowiem. Uwidoczniała się agenda tematu szkodliwości spalania węgla i emisji CO2 oraz emisji pochodzących z transportu drogowego i lotniczego. 2 odmienne opinie nie negowały potrzeby odejścia od eksploatacji paliw kopalnych, jednakże argumentowano na rzecz transformacji systemu energetycznego. Zwrócono uwagę na różnice pomiędzy państwami w zakresie dostępu do różnych źródeł energii. Zauważono, iż niektóre państwa wypychają problem brudnej energii poza swoje granice, np. Szwecja importuje energię pochodzącą z kopalin węglanowych od Danii. Wszyscy uczestnicy zgadali się z koniecznością rozbudowy energetyki odnawialnej.

W grupie IV wszyscy uczestnicy opowiedzieli się za niewspieraniem drobnych rolników. Zagadnienie podjęto w szerokim kontekście jednakże zauważalny był brak zrozumienia skomplikowanych rozwiązań unijnych we wspólnotowej polityce rolnej. Uważano, że wsparciem finansowym powinni być objęci rolnicy, niezależnie od wielkości gospodarstwa rolnego, którzy produkują żywność ekologiczną. Grupa wskazała na konieczność wprowadzania restrykcyjnych zaleceń ekologicznych przy produkcji żywności, jak zakazy stosowania nawozów sztucznych i pestycydów oraz potrzeby kontroli producentów. Opinia odzwierciedlała toczącą się dyskusję odnośnie stanu środowiska naturalnego i nadmiernej eksploatacji przemysłowego rolnictwa.

Reasumując, wszystkie wystąpienia, wyłania się wniosek, iż uczestnicy mają wysokie oczekiwania względem instytucji unijnych w zakresie stanowienia prawa – wspólnych obowiązujących norm i kontroli przestrzegania jego. Świadczy to o zaufaniu do wspólnotowych instytucji i zgodności co do potrzeby przyjmowania jednakowych rozwiązań, których celem jest dbałość o środowisko naturalne i dobrostan człowieka. Zaskakujące wydaje się, iż pomimo słyszalnych głosów spadku legitymizacji instytucji unijnych oraz wzrostu nacjonalistycznej retoryki w dyskursie publicznym uczestnicy ani razu nie wskazali na problem ingerencji w polityki krajowe, a wręcz widzieli konieczność zwiększenia roli instytucji unijnych w nadzorowaniu i tworzeniu wspólnotowych polityk we wszystkich czterech omawianych zagadnieniach.

Czwarty panel dyskusyjny pt. „Zatrudnienie i sprawy wewnętrzne UE” poprowadził Rafał Kuligowski, ekspert Team Europe, adiunkt w Katedrze Administracji i Socjologii Akademii Pomorskiej w Słupsku.

Uczestnicy panelu zostali podzieleni na cztery grupy robocze, z których każda zajmowała się jednym z czterech zagadnień:

Czy UE powinna wprowadzić wspólne zasady dotyczące płacy minimalnej, co prawdopodobnie zmusiłoby niektóre państwa członkowskie do podniesienia swojego poziomu płacy minimalnej?
Czy politycy powinni podjąć bardziej zdecydowane kroki w celu ograniczenia stosowania umów o pracę tymczasową?
Czy UE powinna karać finansowo kraje uznane za naruszające zasady UE dotyczące praworządności?
Czy większość parlamentów narodowych powinno mieć prawo weta wobec prawodawstwa UE?

W grupie I opinia uczestników była podzielona. Zauważyli oni zarówno pozytywne jak i negatywne aspekty wprowadzenia płacy minimalnej w państwach członkowskich UE. Opinie przemawiające za wprowadzeniem takich rozwiązań dotyczyły m.in.:

– dobre rozwiązanie z polskiej perspektywy;

– zwiększenie popytu;

– zatrzymanie pracowników o niskich kompetencjach w kraju.

Natomiast argumenty przeciwko wspólnym zasadom dot. płacy minimalnej to:

– mało realna szansa zrealizowania takiej koncepcji;

– zmniejszenie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw;

– zagrożenie upadkiem małych i średnich przedsiębiorstw;

– zagrożenie zwiększeniem się szarej strefy;

WNIOSEK: Unia Europejska powinna zająć się uregulowaniem kwestii płacy minimalnej, ale w perspektywie długoterminowej (+/- 10 lat). Ustalenie płacy minimalnej byłoby konsekwencją jednolitego rynku pracy w całej UE.

W grupie II zdecydowana większość uczestników opowiedziała się za podjęciem przez UE zdecydowanych kroków w celu ograniczenia stosowania umów o pracę tymczasową. Wśród argumentów pojawiły się m.in.:

– nie można różnicować pracowników ze względu na narodowość;

– wprowadzenie regulacji prawnych przez Unię Europejską poprzez zastosowanie zalecenia lub dyrektywy w sprawie niedyskryminacji płacowej ze względu na płeć, wiek, kraj pochodzenia, religię;

– służy to ujednoliceniu prawa w krajach członkowskich UE (równe płace byłyby realizacją prawa do swobodnego przemieszczania się).

W grupie III uczestnicy zdecydowali, że kary finansowe wobec państw naruszających zasady praworządności są dobrym rozwiązaniem. Swoją decyzję uczestnicy uargumentowali następującymi stwierdzeniami:

– wszyscy członkowie UE muszą przestrzegać wspólnych zasad;

– sankcje finansowe mogą zapewnić utrzymanie wspólnych zasad i wartości unijnych w państwach członkowskich.

Jednakże grupa zaznaczyła także kilka negatywnych aspektów wprowadzenia takich uregulowań:

– kary finansowe mogą prowadzić do podziałów wewnątrz Unii Europejskiej;

– mogą mieć one bezpośredni negatywny wpływ na poszczególne osoby, firmy i organizacje;

– mogłyby odstraszać nowych potencjalnych członków UE.

W grupie IV wszyscy uczestnicy opowiedzieli się przeciwko prawie weta państw narodowych wobec prawodawstwa UE. Kluczowymi argumentami przemawiającymi za takim rozwiązaniem były m.in.:

– interesy wewnętrzne państw członkowskich zdominowałyby politykę na szczeblu europejskim;

– rozwiązanie to zahamowałoby proces decyzyjny lub uniemożliwiło podjęcie decyzji;

– byłoby to źródłem sporów;

– aktualne rozwiązania wymuszają na państwach członkowskich osiąganie kompromisów, a przedstawiciele wszystkich państw uczestniczą w tworzeniu prawa (w każdej instytucji unijnej);

– spowodowałoby to przedkładanie interesów narodowych ponad wspólnotowe;

– rozwój negatywnego lobbingu;

WNIOSEK: Aktualne rozwiązanie jest motywacją dla państw członkowskich, aby brać aktywny udział w procesie decyzyjnym oraz dążyć do kompromisów.

Po zakończonej pracy w grupach każdy zespół zaprezentował wszystkim uczestnikom Dialogu krótkie podsumowanie i efekty swojej dyskusji.

Po krótkiej przerwie informacje nt. zbliżających się wyborów do Parlamentu Europejskiego zaprezentowała Joanna Kamińska z Parlamentu Europejskiego w Brukseli. W trakcie swojego wystąpienia poruszyła m.in. skład obecnego PE oraz procedury związane z formowaniem nowego składu po przeprowadzonych wyborach z uwzględnieniem procesu wyłaniania nowego Przewodniczącego Komisji Europejskiej, a także przedstawiła podział i charakterystykę poszczególnych rodzin politycznych. Na zakończenie swojego wystąpienia Joanna Kamińska zapoznała uczestników Dialogu z kampanią tymrazemglosuje.eu oraz innymi inicjatywami skierowanymi do obywateli UE, jak np. „Co Europa robi dla mnie?” i aplikacją Citizens App.

Wśród pytań zadanych do przedstawicielki Parlamentu Europejskiego pojawiła się m.in. kwestia digitalizacji wyborów, czyli umożliwienie obywatelom głosowania on-line. Z formalnego punktu widzenia jest to jednak obecnie niemożliwe, gdyż procedury wyborcze są kompetencją państw członkowskich UE.

Kolejnym punktem Dialogu Obywatelskiego była gra planszowa Legislator. Uczestnicy Dialogu mieli okazję wejść w rolę europosłów i zobaczyć jak wygląda proces legislacyjny na szczeblu unijnym. Ponadto w trakcie rozgrywki uczestnicy mieli szansę rozwinąć kompetencje przywódcze i dążenie do osiągnięcia kompromisu.

Podsumowania 3. Ponadnarodowego Dialogu Obywatelskiego pomiędzy Polską i Szwecją dokonał Dyrektor Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej dr Marek Prawda wraz z moderatorami paneli dyskusyjnych, którzy podziękowali wszystkim uczestnikom spotkania za ich wkład i zaangażowanie oraz istotne spostrzeżenia dot. przyszłości Unii Europejskiej.

Całość trzyetapowego cyklu Dialogów Obywatelskich podsumowali: Eva Magnusson Larsson – kierownik Punktu Informacji Europejskiej Europe Direct – Karlskrona oraz Jarosław Sikorski – kierownik Punktu Informacji Europejskiej Europe Direct – Gdańsk. Zwrócili oni uwagę na kluczowy moment, w którym obecnie znajduje się Unia Europejska. 26 maja wszyscy będą mieli realny wpływ na kształt przyszłej Wspólnoty wyrażając swój głos przy wyborczej urnie. Kierownicy punktów Europe Direct zaznaczyli, iż pomimo tego, że cykl polsko-szwedzkich Dialogów Obywatelskich właśnie się kończy, to nie zakończyła się przygoda jego uczestników z Unią Europejską. Oboje wyrazili nadzieję, że zorganizowane wydarzenia przyczynią się do wzrostu świadomości europejskiej oraz chęci wzięcia odpowiedzialności za los UE.

Podczas Dialogu Obywatelskiego uczestnicy mieli także możliwość zagłosowania za wartościami europejskimi, które są im najbliższe.

Każdy mógł oddać głos na maksymalnie 3 wartości. Oto jak wyglądały wyniki:

Podczas Dialogu Obywatelskiego promowaliśmy także udział w wyborach do Parlamentu Europejskiego w ramach kampanii #tymrazemglosuje. Uczestnicy Dialogu złożyli symboliczne podpisy zobowiązując się udziału w nadchodzących Wyborach Europejskich. Wśród sygnatariuszy deklaracji znaleźli się m.in.:
– Marek Prawda – Dyrektor Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce
– członkowie Team Europe: Spasimir Domaradzki, Rafał Kuligowski, Marta Witkowska
– studenci Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Warszawskiego, Wyższej Szkoły Administracji i Biznesu w Gdyni;
– członkowie zespołu Punktu Informacji Europejskiej Europe Direct – Gdańsk.
Nadszedł czas, aby wybrać swoją przyszłość!